Europa vs. VS: is die schuldenberg nog houdbaar?

In het kort:

• Schulden stijgen aan beide kanten van de Atlantische Oceaan: VS bruto ~$38,08 bln (publiek ~100% bbp, oplopend richting 118% in 2035); eurozone 88,2% en EU 81,9% van bbp (grote verschillen: NL/DE solide, IT/GR hoog).

• Houdbaarheid = r – g + primair saldo: bij hogere rente en vaak kortere looptijden lopen rentelasten op (VS ~3,2% bbp in 2025); vergelijk altijd schuld/BBP i.v.m. definities VS vs. Europa (appels met appels).

• Vooruitblik en risico’s: VS blijft financierbaar dankzij dollarmarkt, maar niet onbeperkt; Europa gemiddeld beheersbaar, maar fragiel in de periferie. Risico’s: “hoger-voor-langer” rente, groeischokken en politieke verlamming; beleid en hervormingen bepalen of de schuld op termijn houdbaar blijft.

De schuldenbergen groeien aan beide kanten van de Atlantische Oceaan. Aan de overkant van de oceaan, in Washington, liep de bruto federale schuld eind oktober 2025 op tot $38,08 biljoen. Daarvan rust $30,49 biljoen bij het publiek, de rest zit in overheidsfondsen.

Aan Europese zijde rapporteerde Eurostat voor het tweede kwartaal van 2025 een schuldquote van 88,2% voor de eurozone en 81,9% voor de EU als geheel. In euro’s gaat het om €13,68 biljoen en €15,05 biljoen. De schulden groeien dus overal, maar de échte vraag is: hoe houdbaar zijn ze als de rente hoger blijft dan de groei?

Appels met appels

Nominale bedragen zeggen weinig. Om landen te vergelijken, moet je kijken naar schuld als percentage van het bbp. In de VS bedraagt de schuld bij het publiek zo’n 100% van het bbp, en volgens de Congressional Budget Office stijgt dat richting 118% in 2035. Binnen Europa lopen de cijfers sterk uiteen:

Schuld als percentage van BBP.

Bron: DeBelegger

De eurozone als geheel ligt dus onder de VS, maar de verschillen binnen Europa zijn enorm. Nederland en Duitsland staan er relatief solide voor, terwijl Italië en Griekenland op schuldratio’s draaien waar elk procentpunt extra rente voelbaar wordt.

Waarom die verschillen?

Het begint bij schaal en vertrouwen. De VS lenen in ’s werelds reservemunt en beschikken over de diepste kapitaalmarkt op aarde. Dat maakt zelfs een schuld van $38 biljoen financierbaar. Maar die status heeft een prijs: de netto rentelasten stijgen naar ruim 3,2% van het bbp, zo’n $952 miljard in 2025, een recordhoogte.

Daarnaast zijn er definities die het beeld vertekenen. In de VS omvat de “bruto federale schuld” ook geld dat de overheid aan zichzelf verschuldigd is. Europa telt volgens de Maastricht-definitie de schuld van alle overheidsniveaus op. Vergelijk dus altijd schuld als % van het bbp, anders vergelijk je appels met peren.

Tot slot spelen instituties een rol. De eurozone kent begrotingsregels en toezicht vanuit Brussel, maar geen federale begroting van Amerikaanse schaal. Daardoor zijn de verschillen tussen lidstaten scherp. De VS hebben één federale balans; Europa telt negentien afzonderlijke schuldenhuizen.

Wat maakt schuld houdbaar?

Schuld is houdbaar als een land ze kan blijven financieren zonder dat ze structureel sneller groeit dan de economie. Economen vatten dat samen in drie letters: r – g. Als de rente (r) lager is dan de groei (g), daalt de schuldquote vanzelf. Is het omgekeerd, dan is een primair overschot nodig om stabiliteit te behouden.

Dat overschot, de begroting vóór rentelasten is in de VS al jaren negatief. Ook in veel Europese landen is het gat tussen inkomsten en uitgaven structureel. Daarbovenop komen kortere looptijden van staatsleningen, wat landen sneller blootstelt aan rentestijgingen.

Het gevolg: de rente, jarenlang verwaarloosbaar, wordt weer een budgettair thema. Niet in één klap, maar sluipend via herfinanciering.

De VS: financierbaar, maar niet eindeloos

De Amerikaanse overheid leunt op een unieke combinatie van marktdiepte en vertrouwen. De wereld koopt Treasuries, zelfs als de rente stijgt. Maar onder dat oppervlak knaagt de realiteit: demografie, stijgende zorguitgaven en een gebrek aan politieke consensus.

Zonder begrotingshervormingen stijgt de schuldquote gestaag. De dollar geeft Washington tijd, geen vrijbrief. Vandaag is de Amerikaanse schuld houdbaar omdat de markt het toelaat; morgen kan dat omslaan als de rente hoger blijft dan de groei.

De Amerikaanse schuld groeit al jaren sneller dan de economie; sinds de pandemie ligt de bruto schuld zelfs boven het jaarlijkse bbp.

Bron: Treasury Department

Europa: gemiddeld gezond, maar fragiel van onderaf

Europa’s totaalbeeld oogt beter. De eurozone heeft langere looptijden, minder acute rentestress en begrotingskaders die landen dwingen tot discipline. Maar dat gemiddelde verhult scherpe verschillen.

De kernlanden kunnen een rentestijging opvangen; Zuid-Europese hoog-schulders niet. Italië en Frankrijk hebben nog geen geloofwaardig pad naar een primair overschot. De ECB kan tijdelijk druk van de ketel halen door spreads te dempen, maar geen structureel begrotingstekort oplossen.

De houdbaarheid in Europa is dus een lappendeken: beheersbaar op regioniveau, precair in de marge.

ECB heeft indirect invloed op de schuldenberg en probeert het beheersbaar te houden.

Bron: Trouw

Waar het mis kan gaan

Het risico zit niet in het heden, maar in de combinatie van drie krachten:

1. Hoger-voor-langer: als de rente structureel boven de groei blijft, gaan schuldquotes vanzelf stijgen.

2. Groeischokken: een recessie snijdt in inkomsten net wanneer de rentelast toeneemt.

3. Politieke verlamming: hervormingen worden vooruitgeschoven, pensioenen, belastingen, arbeidsmarkt, precies waar ze nodig zijn.

Wanneer die drie samenkomen, kan houdbaarheid snel kantelen in drift.

Beleid maakt het verschil

De VS hebben ruimte om te kiezen: uitgaven herschikken, belastingen verbreden, arbeidsparticipatie stimuleren. De productiviteitsgroei kan het verschil maken tussen stabiliteit en ontsporing.

Voor Europa ligt de uitdaging in geloofwaardigheid en groei. Structurele hervormingen, gezonde begrotingspaden en investeringen in energie, defensie en digitalisering kunnen de r–g-balans herstellen. Een hechtere kapitaal- en bankenunie zou bovendien de financieringskosten verlagen, cruciaal voor landen met hoge schuld.

Vandaag houdbaar, morgen onzeker

De cijfers ogen nog beheersbaar. De VS rond 100% schuld/bbp, de eurozone net onder 90%. Maar onder de oppervlakte stijgen de rentelasten, veroudert de bevolking en groeit de politieke vermoeidheid.

De Amerikaanse schuld is gigantisch, maar gedekt door vertrouwen in de dollar. De Europese schuld is lager, maar ongelijk verdeeld en institutioneel complex.

De rente is terug, en met haar de realiteit van schuld.Vandaag is de berg beklimbaar; morgen hangt het van beleid, groei en geloofwaardigheid af of we niet gaan schuiven.

In een omgeving waarin gemidelde rente boven reeële economische groei dreigt te blijven, gaat rendement steeds meer zitten in discipline en kostenbeheersing. Ook particuliere beleggers kunnen daarop inspelen door bij internationale spreiding scherp te letten op handels- en vooral valutakosten.

MEXEM is door Brokerskiezen.nl uitgeroepen tot beste allround broker van 2025 en biedt beleggers goedkoop en betrouwbaar handelen, met slechts 0,005% valutakosten tegenover 0,25% bij DEGIRO en SAXO Bank. Dat kostenverschil kan voor de gemiddelde belegger oplopen tot honderden tot duizenden euro’s per jaar. Daarmee geldt MEXEM voor veel beleggers als de meest complete keuze voor wie lage kosten en internationale spreiding belangrijk vindt.