AFM waarschuwt Nederlandse beleggers voor deze grote risico’s in 2026
- Redactie
- 12 uur geleden
- 5 minuten om te lezen
In het kort:
Markten lijken veerkrachtig, maar onderliggende risico’s blijven groot en ondoorzichtig
Crypto, AI en private markten vergroten kwetsbaarheid van het financiële stelsel
Europese samenwerking en scenariodenken essentieel voor weerbaarheid sector
Verraderlijke rust op de beurs: veerkracht is geen garantie
De Autoriteit Financiële Markten (AFM) waarschuwt in haar jaarlijkse rapport Trendzicht 2026 dat de huidige stabiliteit op de financiële markten bedrieglijk kan zijn. Hoewel de markten zich tot nu toe veerkrachtig hebben getoond, blijft deze veerkracht allesbehalve gegarandeerd. Onder de ogenschijnlijk stabiele oppervlakte schuilt een complex web van risico’s die zich op ieder moment kunnen manifesteren.
De AFM benadrukt dat Nederlandse beleggers alert moeten blijven, zeker gezien de toenemende verwevenheid van traditionele financiële markten met crypto, private markten en opkomende technologieën zoals AI en geopolitieke onrust.
De Geopolitical Risk Index in het Trendoverzicht van de AFM:
Bestuursvoorzitter Laura van Geest waarschuwt voor de fragiele basis van het huidige optimisme: "De positieve stemming op de markten is gestoeld op een fragiel evenwicht. Waakzaamheid en scenariodenken zijn noodzakelijk." Hiermee benadrukt zij de noodzaak voor beleidsmakers, toezichthouders én beleggers om niet alleen te kijken naar wat waarschijnlijk is, maar vooral om voorbereid te zijn op wat mogelijk is.
Geopolitieke spanningen en digitale afhankelijkheid nemen toe
Een van de belangrijkste bedreigingen die de AFM signaleert, is de aanhoudende geopolitieke onzekerheid zoals je hierboven al zag. In 2025 werd het wereldwijde handelssysteem opgeschud door de invoering van Amerikaanse importheffingen, wat leidde tot forse koersschommelingen, vooral buiten Europese handelsuren. De onvoorspelbaarheid van beleidsmaatregelen, gecombineerd met escalerende spanningen tussen grootmachten, vergroot de kans op abrupte marktcorrecties en een fragmentatie van het mondiale financiële systeem.
Geopolitieke beslissingen brengen grote koersbewegingen overnacht voort, zoals de importtarieven van Trump afgelopen april:
Daarnaast is de afhankelijkheid van niet-Europese digitale infrastructuren, zoals Amerikaanse clouddiensten en betalingssystemen, een structurele kwetsbaarheid. Deze afhankelijkheid maakt Europese financiële instellingen gevoelig voor cyberaanvallen, operationele verstoringen of politieke beslissingen die de toegang tot vitale diensten beperken.
Crypto’s en private markten vermengen zich met traditionele sector
Een opvallende trend in Trendzicht 2026 is de groeiende integratie van crypto en stablecoins met het traditionele financiële systeem. Door nieuwe wetgeving en het toegenomen institutionele gebruik van blockchaintechnologie, worden deze markten steeds toegankelijker voor retailbeleggers. Tegelijkertijd blijven de risico’s fors: gebrek aan transparantie, hoge volatiliteit en het ontbreken van robuust toezicht kunnen leiden tot aanzienlijke verliezen.
AFM waarschuwt in het rapport over ´pump en dumps´, ook op de aandelenmarkt zoals onderstaand voorbeeld in het rapport:
De AFM wijst op de opmars van stablecoins zoals USDT en USDC, die wereldwijd al biljoenen dollars aan transacties faciliteren, en waarschuwt voor de systeemrisico’s die dit met zich meebrengt. Deze stablecoins vertegenwoordigen een omvang die vergelijkbaar is met kleinere nationale valuta, terwijl ze tegelijkertijd worden beheerd door private partijen die niet onder een mondiaal uniform toezichtskader vallen.
Hierdoor is onduidelijk of hun reserves in alle omstandigheden voldoende en liquide zijn. De AFM waarschuwt dat dit niet alleen kwetsbaarheden creëert voor individuele beleggers, maar ook systeemrisico’s met zich meebrengt: een run op stablecoins kan zich razendsnel verspreiden naar andere delen van de financiële sector.
Het volume in stablecoins neemt flink toe:
Naast de groei van stablecoins signaleert de AFM een andere structurele verschuiving die de financiële markten ingrijpend verandert: de snelle opmars van private equity en private credit, en vooral de toenemende toegankelijkheid van deze markten voor retailbeleggers.
Waar private markten traditioneel voorbehouden waren aan institutionele partijen en grote vermogens, ontstaan via online beleggingsplatforms en Europese harmonisatie in regelgeving steeds meer kanalen waardoor ook particuliere beleggers toegang krijgen. Deze democratisering van private markten klinkt op het eerste gezicht aantrekkelijk, maar brengt volgens de AFM aanzienlijke risico’s met zich mee.
Achter deze groei gaat een complex risicobeeld schuil. Allereerst is de liquiditeit in private markten zeer beperkt. Anders dan beursgenoteerde aandelen hebben private-equitybelangen geen dagelijkse prijsvorming, waardoor waarderingen vooral gebaseerd zijn op modellen en inschattingen. De AFM benadrukt dat dit kan leiden tot misprijzing, zeker in markten met schoksgewijze waardecorrecties.
Voor open-end-fondsen die illiquide activa combineren met de mogelijkheid tot regelmatige uitstroom, liggen liquiditeitsmismatches op de loer. Wanneer beleggers massaal uitstappen terwijl de onderliggende activa niet snel of zonder waardeverlies kunnen worden verkocht, kan een fonds in de problemen komen. Het rapport waarschuwt dat steeds meer AIF’s met illiquide beleggingen worden aangeboden als open-end-constructie, wat in stresssituaties kan leiden tot opschorting, gating of gedwongen waardeaanpassingen.
Private Equity is flink in opmars:
AI en hyperpersonalisatie brengen nieuwe kansen én risico’s
Artificial Intelligence is bezig met een snelle opmars in de financiële sector. Van productontwikkeling tot beleggingsadvies, AI en met name generatieve AI worden op grote schaal ingezet. De AFM erkent de potentie van AI voor betere risicobeheersing en personalisatie, maar waarschuwt ook voor de keerzijde, ook bleek uit onderzoek van de AFM begin 2025 dat assetmanagers de volgende voordelen zien in AI:
Deze voordelen verwachten asset-managers van AI:
Hyperpersonalisatie, waarbij diensten volledig worden afgestemd op individuele voorkeuren, is in opkomst. Dit kan zorgen voor betere klantervaringen, maar ook leiden tot uitsluiting, oneerlijke prijsvorming en minder transparantie. Bovendien brengt het gebruik van AI in adviestrajecten het risico met zich mee dat beslissingen worden gebaseerd op gebrekkige of bevooroordeelde data.
Een ander zorgpunt is de inzet van AI voor digitale fraude. Criminelen gebruiken AI voor het genereren van deepfakes, voice cloning en manipulatieve content. Deze praktijken ondermijnen het vertrouwen in digitale financiële dienstverlening en stellen zowel consumenten als instellingen bloot aan nieuwe vormen van oplichting.
Pensioentransitie vereist realistische verwachtingen en duidelijke communicatie
Ook op het gebied van pensioenen waarschuwt de AFM voor een te rooskleurige voorstelling van zaken. De pensioentransitie naar het nieuwe stelsel kan voor deelnemers grote financiële gevolgen hebben. In het rapport toont de toezichthouder scenario’s waarbij het verwachte pensioenresultaat sterk uiteenloopt afhankelijk van marktomstandigheden. Zonder duidelijke toelichting op deze scenario’s kunnen deelnemers verkeerde verwachtingen ontwikkelen.
Daarom roept de AFM pensioenuitvoerders op tot betere communicatie en meer focus op keuzeondersteuning. Transparantie over risico’s, kosten en scenario’s is essentieel om consumenten daadwerkelijk grip te geven op hun financiële toekomst.
Europese kapitaalmarkt moet strategische autonomie versterken
In reactie op deze veelzijdige risico’s benadrukt de AFM het belang van verdere integratie van de Europese kapitaalmarkt via de Savings and Investments Union (SIU). Dit moet zorgen voor meer toegang tot investeringen voor burgers, een beter functionerende kapitaalmarkt en minder afhankelijkheid van de VS. De SIU is daarmee niet alleen een economisch, maar ook een strategisch project.
Europese samenwerking is volgens de AFM cruciaal om risico’s zoals digitale afhankelijkheid, cyberdreigingen en klimaatrisico’s effectief aan te pakken. Alleen via gecoördineerde actie kunnen toezichthouders de stabiliteit van de kapitaalmarkten waarborgen en consumenten voldoende beschermen.
Klimaatrisico’s structureel onderschat
Tot slot wijst het rapport op de afnemende druk op verduurzaming, vooral onder invloed van het politieke sentiment in de VS. Tegelijkertijd nemen de fysieke effecten van klimaatverandering toe, van droogte tot overstromingen. Het gevaar is dat deze risico’s structureel te laag worden ingeschat in financiële waarderingen, wat kan leiden tot plotselinge herwaarderingen en prijsschokken.
De AFM stelt dat het ontbreken van duidelijke, vergelijkbare duurzaamheidsinformatie beleggers belemmert in het nemen van weloverwogen beslissingen. Juist in een tijd waarin duurzaamheid meer dan ooit een investeringsthema is, moet de informatievoorziening betrouwbaar en toetsbaar zijn.
Kansen benutten, risico’s erkennen
Hoewel het rapport Trendzicht 2026 bol staat van waarschuwingen, erkent de AFM ook de kansen van digitalisering, AI en Europese samenwerking. Deze ontwikkelingen bieden perspectief voor innovatie, inclusie en efficiëntie. Maar alleen met waakzaamheid, transparantie en robuust toezicht kunnen die kansen verzilverd worden.
Voor Nederlandse beleggers betekent dit vooral: kijk verder dan de ogenschijnlijke rust op de markten. De komende jaren zullen fundamentele veranderingen brengen in het financiële landschap. Wie nu anticipeert op risico’s en zich wapent met kennis en kritische vragen, staat sterker in een toekomst die allesbehalve zeker is.
