Zo wint dit Nederlandse aandeel keer op keer van de rest

In het kort:

• ASML heeft 90% marktaandeel in DUV en 100% in EUV, en geen enkel bedrijf kan daar technisch of commercieel tegenop.

• China zegt EUV-technologie te kunnen repliceren, maar ASML noemt dat "onderzoeksnieuws, geen productnieuws" en wijst op onhaalbare praktijkvereisten.

• Ondanks cyclische schommelingen groeit ASML structureel door de vraag naar steeds geavanceerdere chips in AI, 5G en cloud computing.

Laat ik meteen met de deur in huis vallen: er is op lange termijn nauwelijks een bedrijf te vinden dat zo’n onaanvechtbare positie heeft als het Nederlandse ASML. Er is cyclisch risico, ja. Maar structureel risico? Nauwelijks. Er is geen serieuze concurrent die kan wat zij kunnen, en dat weet de hele markt. Het probleem is dat beleggers soms vergeten dat dominantie ook kan samengaan met schommelingen. En dat is het enige wat je hier echt moet begrijpen: ASML wint. Maar niet elk kwartaal.

Je ziet dat als je naar de omzetgroei per kwartaal kijkt. Soms staan er kwartalen met -2 of -3% op het bord. Dan weer 33%, of 45%, of zelfs 50% jaar-op-jaar.

Jaarlijkse omzet ASML sinds 1993:

Bron: Seeking Alpha

Die wisselvalligheid komt voort uit de aard van het product: extreem complexe machines, gebouwd op bestelling, geleverd wanneer klanten ruimte hebben om ze te installeren. En pas zodra die machines operationeel zijn, wordt de omzet geboekt. In sommige gevallen duurt dat maanden. Dus ja, het is rommelig op korte termijn. Maar op lange termijn lijkt het beeld glashelder: een gemiddelde omzetgroei van 17,53% per jaar over het afgelopen decennium. En dat in een markt die structureel groeit.

DUV en EUV

Als je kijkt naar de kern van ASML’s business, dan zijn er eigenlijk twee pijlers die het bizarre concurrentievoordeel verklaren. De eerste is DUV: deep ultraviolet lithografie. Dit zijn de machines die nog steeds het overgrote deel van de wereldwijde chips helpen produceren.

Denk aan de reguliere processors, microcontrollers en geheugenchips die in alles zitten van auto’s tot koelkasten tot betaalterminals. ASML heeft hier zo'n 90% marktaandeel. Niet omdat de concurrentie niet wil meedoen, maar omdat ze niet kunnen meekomen.

De tweede pijler is EUV: extreme ultraviolet lithografie. Dit is waar de echte magie zit. EUV is nodig om de meest geavanceerde chips te maken. De chips die in je iPhone zitten. In je MacBook. In Nvidia’s H100 GPU’s. In AI-datacenters. In alles wat aan de absolute grens van rekenkracht opereert. ASML is hier geen marktleider. ASML ís de markt. Het bedrijf heeft 100% marktaandeel in EUV-machines. Er bestaat geen andere machine ter wereld die doet wat zij kunnen.

Wat veel mensen onderschatten is hoe ongelooflijk moeilijk het is om dit soort technologie te ontwikkelen. Je praat over machines die op atomaire schaal patronen op siliciumwafers branden. Dat vereist niet alleen licht met een golflengte van 13,5 nanometer, veel kleiner dan wat zichtbaar is, maar ook optische systemen met precisie in de orde van enkele picometers.

De spiegels in een EUV-machine worden gemaakt door een dochterbedrijf van Zeiss, en het maken van één zo’n spiegel duurt ongeveer een jaar.

Zelfs als een ander land, of een ander bedrijf, zou besluiten om morgen te beginnen met het bouwen van een EUV-systeem, dan ben je waarschijnlijk minimaal 10 jaar verder voor je iets hebt wat operationeel is. En dan heb je nog geen klanten. Geen leveranciersnetwerk. Geen supportapparaat.

De Chinese claims

China heeft meermaals aangegeven dat ze in staat zijn om EUV-technologie te repliceren. In staatsmedia werd gemeld dat er vooruitgang was geboekt, dat ze in staat waren om vergelijkbare golflengtes te bereiken. Soms wordt er gesuggereerd dat de kloof bijna is gedicht. Maar ASML is daar buitengewoon duidelijk over geweest: dat is onderzoeksnieuws, geen productnieuws.

De CEO, Peter Wennink, heeft het keer op keer gezegd. Zelfs als China in staat is om EUV-licht te genereren, of om spiegels te produceren, dan betekent dat nog niet dat er een bruikbaar product is. De complexiteit van de hele keten, dus van lichtbron tot optics tot wafer handling, is zo groot dat je met alleen een paar losse onderdelen nergens bent. Er is geen enkel bewijs dat China in staat is om een EUV-machine commercieel operationeel te krijgen, laat staan eentje die kan concurreren op yield of throughput.

 Voor beleggers die naast de meer volatiele investeringen op zoek zijn naar meer stabielere lange-termijn beleggingen, kunnen vastgoedfondsen een aantrekkelijke aanvulling zijn. Een actueel overzicht van de beste vastgoedfondsen in Nederland vind je hier!

Beste vastgoedfondsen in 2025

En dat zijn precies de twee variabelen die ertoe doen. Yield betekent: hoeveel van de geproduceerde chips zijn foutloos? En throughput betekent: hoeveel chips kun je per uur produceren? Het is leuk als je 98% yield hebt, maar als je er maar 100 per uur maakt, terwijl ASML’s machine er bijvoorbeeld 1500 per uur maakt, dan ben je commercieel kansloos. En daar zit de echte voorsprong. Niet in theorie, maar in praktijk.

De onzichtbare moat

Wat ASML’s voorsprong echt onaantastbaar maakt, is niet alleen de technologie. Het zit in de diepte van de relaties met klanten, in de kennis die het bedrijf heeft opgebouwd over decennia, en in de switching costs. Zelfs als iemand morgen een betere machine uitvindt, wat op zich al absurd onwaarschijnlijk is, dan nog is er geen enkele foundry die zomaar overstapt.

Neem TSMC, bijvoorbeeld. Dat bedrijf werkt al meer dan 30 jaar met ASML. Hun hele infrastructuur, hun hele productieproces, hun hele planning is afgestemd op de werking van ASML-machines. Je kunt niet zomaar zeggen: haal die machine weg, zet er een andere neer, en we gaan vrolijk verder. De calibratie, de software-integratie, de service, alles is specifiek afgestemd. De kosten van overstappen zijn immens. En het risico is nog groter.

Daarom is het geen toeval dat bedrijven als TSMC, Samsung en Intel allemaal blijven investeren in nieuwe ASML-machines. Zelfs in tijden van afkoeling in de halfgeleidercyclus. Omdat ze weten dat de voorsprong van ASML in elk scenario blijft bestaan.

Cyclisch

Toch is het aandeel volatiel. Dat komt door de timing van orders, door schommelingen in de wereldwijde vraag naar chips, en door macro-economische onzekerheid. Als een klant zijn capex uitstelt met twee kwartalen, dan daalt de omzet van ASML tijdelijk. Dat zie je vaak direct terug in de koers. Maar dat zegt niet per sé iets over de langetermijnvraag.

Aandelenkoers ASML afgelopen 5 jaar:

Bron: Google Finance

Kijk naar de groeicijfers van de afgelopen jaren. In sommige kwartalen zie je -2%, -4%, +3%. In andere kwartalen 30%, 45%, 50% groei. Het is geen gestage lijn omhoog, maar een patroon van stappen. Dat komt omdat klanten bestellen in golven. En omdat machines pas worden geboekt als ze volledig zijn geïnstalleerd.

Als je daar doorheen kijkt, zie je een veel consistenter beeld. De totale omzet is van $6,8 miljard in 2015 gegroeid naar meer dan $33 miljard afgelopen 12 maanden. En het orderboek blijft groeien. Dat is niet toeval, dat is het gevolg van structurele trends: AI, cloud, automotive, 5G, edge computing. Elk van die trends vraagt om geavanceerde chips. En voor die chips heb je ASML nodig.

En nu?

ASML staat op een kruispunt. Enerzijds wordt het geconfronteerd met geopolitieke druk, exportrestricties en angst voor overcapaciteit in de chipsector. Anderzijds is het fundament nog nooit zo sterk geweest. Het bedrijf breidt zijn productaanbod uit, investeert in nieuwe EUV High-NA technologie, en verstevigt zijn supply chain.

De markt lijkt soms alleen te kijken naar het volgende kwartaal. Maar ASML speelt een spel van decennia. De klanten van vandaag waren vaak al klant in 1995. De klanten van morgen worden nu opgeleid. En zolang chips kleiner, sneller en energiezuiniger moeten worden, blijft ASML in het centrum van die ontwikkeling.

De waardering beweegt mee met de cycli. Maar de concurrentiepositie niet. Die staat muurvast.