Als dit fout gaat, volgt wereldwijde economische chaos

Nick Van den Heuvel
14 jun
3 minuten om te lezen

In het kort:

Iran produceert dagelijks 3,4 miljoen vaten olie, waarvan ongeveer de helft wordt geëxporteerd, grotendeels naar China.
De straat van Hormuz, waar dagelijks circa 21 miljoen vaten olie passeren, is een geopolitiek knelpunt dat momenteel opnieuw onder druk staat.
Een escalatie waarbij de straat van Hormuz wordt gesloten, kan volgens Deutsche Bank de olieprijs opdrijven tot $124 per vat, of zelfs daarboven.

De spanningen in het Midden-Oosten, met name tussen Iran en Israël, zijn in de afgelopen weken opnieuw geëscaleerd. Aanvallen op strategische doelen, gerichte cyberoperaties en diplomatieke dreigingen volgen elkaar snel op. In dit gespannen klimaat groeit de vrees voor een directe verstoring van de wereldwijde olievoorziening.

De inzet van Iran in regionale conflicten (waaronder steun aan sjiitische milities in Irak, Syrië, Libanon en Jemen) vergroot het risico op een bredere escalatie. De VS heeft marineschepen gestationeerd in de regio, terwijl de G7-landen zich hebben uitgesproken over het “veiligstellen van vrije doorvaart” door internationale waterwegen zoals de straat van Hormuz.

geografische situering van de straat van Hormuz:

Strategisch belang van Iraanse olie-export

Iran pompt dagelijks ongeveer 3,4 miljoen vaten olie op. Ongeveer 1,6 tot 1,8 miljoen vaten daarvan worden geëxporteerd, waarvan het overgrote deel richting China gaat, dat een bondgenoot is die zich weinig aantrekt van westerse sancties.

Tot nu toe rekende Deutsche Bank op een geleidelijke terugval van de Iraanse export met circa 400.000 vaten per dag tegen eind 2025, vooral onder Amerikaanse druk. In dit scenario voorziet de bank slechts een gematigde stijging van de olieprijs (enkele dollars per vat) tenzij de situatie verder uit de hand loopt.

Maar het huidige conflict zou kunnen leiden tot:

Een halvering van de export (tot circa 800.000 vaten per dag).
Een volledige stopzetting van de export indien sancties verstrengd worden of militaire infrastructuur beschadigd raakt.

De straat van Hormuz: olie-knoop van de wereld

Het echte systeemrisico voor de oliemarkt ligt bij de straat van Hormuz. Deze smalle zeestraat tussen Iran en Oman is cruciaal: bijna 20% van het mondiale olieaanbod passeert hier dagelijks. Volgens schattingen stroomt er dagelijks zo’n 21 miljoen vaten olie door deze waterweg, afkomstig uit onder meer Saoedi-Arabië, de VAE, Irak en Koeweit.

Scenario’s bij blokkade:

Tijdelijke verstoring (2 maanden): Door mijnen, onderzeeërs of raketaanvallen. Resultaat: aanbodschok, olieprijs stijgt tot $124 per vat.
Langdurige blokkade: In een extreem scenario waarbij de zeestraat volledig onbruikbaar raakt, kunnen prijzen zelfs de $140 of hoger bereiken, afhankelijk van de mondiale voorraadbuffers en reactietijd van OPEC+.

Hoewel de kans op een volledige afsluiting nog steeds laag wordt ingeschat door geopolitieke analisten, nemen de waarschuwingen vanuit Washington en Brussel in toon toe. Zelfs een tijdelijke verstoring zou disruptief zijn voor mondiale markten.

Foto van een brandend olie-schip:

Gerichte aanvallen op olie-infrastructuur

Een ander risico betreft aanvallen op Iraanse olievelden, raffinaderijen of exportfaciliteiten, bijvoorbeeld via Israëlische luchtaanvallen of sabotage. Deutsche Bank berekende dat een dergelijke aanval het aanbod tijdelijk met 1,5 miljoen vaten per dag kan doen dalen, gedurende ongeveer twee maanden. De impact op de prijs zou in dit geval beperkter en tijdelijk zijn (mogelijk een stijging van $5 à $10 per vat) afhankelijk van de mondiale vraag en vervangingscapaciteit.

Brede economische gevolgen: inflatie, rente en volatiliteit

De oplopende spanningen hebben directe invloed op de olieprijs, maar de implicaties reiken verder:

Inflatiedruk wereldwijd: Hogere olieprijzen vertalen zich snel in hogere brandstof- en transportkosten. Dit kan de inflatie opnieuw aanwakkeren, vooral in Europa en de VS.
Centrale banken op scherp: Terwijl de ECB en de Fed net zijn begonnen met renteverlagingen, kan een nieuwe inflatiegolf hen dwingen de pauzeknop in te drukken of renteverlagingen uit te stellen.
Volatiliteit op markten: De angst voor geopolitieke escalatie zorgt voor nerveuze aandelenmarkten. Beleggers vluchten naar veilige havens zoals goud, staatsobligaties en de Amerikaanse dollar.
Stijgende transport- en verzekeringskosten voor olie- en gasleveranties via de Golfregio, wat doorwerkt in de prijzen van eindproducten.

Hoewel een volledige escalatie niet het basisscenario is, zijn de geopolitieke risico’s in de Golfregio aanzienlijk en kunnen ze op korte termijn leiden tot grote prijsschokken. Beleggers doen er goed aan om hun portefeuilles te herevalueren op blootstelling aan olie, energie-intensieve sectoren en markten die gevoelig zijn voor inflatie.

De straat van Hormuz is een geopolitiek zwaard van Damocles boven de oliemarkt. In een fragiele wereldorde, waar inflatie, renteonzekerheid en conflicten elkaar versterken, kan zelfs een tijdelijke verstoring de markten uit balans brengen.

Laatste stand van zaken (juni 2025):