Sluiting gaskraan in Groningen: de gevolgen en verdiensten

In het kort:

Met de definitieve sluiting van de gaskraan in Groningen wordt Nederland geconfronteerd met een grotere afhankelijkheid van buitenlands gas.
De gaswinning in Groningen, die zestig jaar duurde, heeft geleid tot een totale opbrengst van maar liefst 428 miljard euro, gecorrigeerd voor inflatie.
Deskundigen adviseren een overgang naar alternatieve energiebronnen, zoals waterstof voor de industrie en warmtepompen voor huishoudens, om de vraag naar gas te verminderen en de duurzaamheid te vergroten.

Een historisch moment voltrok zich vandaag in Groningen, toen na zestig jaar de gaskraan definitief werd dichtgedraaid. Dit markeert het einde van een tijdperk dat begon met de ontdekking van het Groningse gasveld in 1959, wat enorme economische voorspoed met zich meebracht maar later ook onveiligheid en schade veroorzaakte voor de bewoners van het winningsgebied.

Het Groningse gasveld: een dubbelzijdige munt

De gaswinning in Groningen heeft de Nederlandse staatskas de afgelopen zestig jaar honderden miljarden euro's opgeleverd en heeft mede de basis gelegd voor de Nederlandse verzorgingsstaat. Maar deze voordelen gingen hand in hand met de nadelen, waaronder forse schade aan Groningse huizen rondom de gasvelden.

Totale verdiensten van Groningse gaswinning

Gecorrigeerd voor inflatie blijkt dat deze activiteit maar liefst 428 miljard euro aan winst heeft opgeleverd. Van dit enorme bedrag heeft de Nederlandse staat via afdrachten en winsten uit staatsdeelnemingen 363,7 miljard euro ontvangen.

De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), verantwoordelijk voor het Groningenveld, ontving 64,7 miljard euro aan inkomsten uit de gaswinning en keerde dit bedrag uit als dividend aan haar aandeelhouders, Shell en ExxonMobil.

Kosten van de Groningse gaswinning

Opvallend is dat de kosten van de gaswinning in het Groningen veld relatief laag waren, met slechts 27,8 miljard euro sinds 1969. Dit lage kostenplaatje kan worden verklaard door de concentratie van gaswinning in een klein gebied, waardoor verwerkingsinstallaties efficiënter konden worden gebruikt.

Bovendien hoefde het gas niet over lange afstanden getransporteerd te worden, en de hoge natuurlijke druk in het veld maakte het mogelijk om gedurende lange tijd geen compressoren te gebruiken om het gas naar boven te halen. Echter, bijna de helft van de kosten viel in de afgelopen tien jaar, toen de NAM aanzienlijke bedragen moest betalen voor schadevergoedingen en versterking van gebouwen als gevolg van aardbevingen.

De sluiting en toekomstige onzekerheid

Hoewel sinds vorig jaar al weinig gas werd gewonnen in Groningen, bleven enkele gasputten 'op de waakvlam' staan voor noodgevallen. Deze laatste veiligheidsmaatregel wordt nu afgebouwd, met uitzondering van een kleine slag om de arm voor de komende winter. Mocht de winter buitengewoon streng zijn, kan het kabinet overwegen om gaswinning in Groningen te hervatten.

Na deze winter wordt echter ook deze optie van tafel geveegd, en zullen de productielocaties volledig worden ontmanteld. Dit betekent echter niet dat de aardbevingen onmiddellijk zullen stoppen, en schade aan gebouwen zal blijven ontstaan. Om deze reden heeft de regering miljarden euro's gereserveerd voor schadeherstel, gebouwversterking en verbetering van de leefomstandigheden.

Alternatieven voor Gronings gas

Met de definitieve sluiting van de gaskraan in Groningen, rijst de vraag: wat zijn de alternatieven? Er zijn voor nu twee opties in overweging genomen door experts: gasvelden in de Noordzee en Waddenzee, of de afhankelijkheid van (vloeibaar) gas uit het buitenland.

Gas uit het buitenland: Momenteel importeert Nederland gas, voornamelijk vloeibaar gas (LNG), uit de Verenigde Staten. Hoewel dit een optie is, heeft het nadelen, zoals hogere kosten en een minder milieuvriendelijke aanpak. LNG-import vereist veel energie voor het koelen en transport, evenals het omzetten naar bruikbaar gas in Nederland.
Gas uit de Noordzee en Waddenzee: Hoewel dit de Nederlandse onafhankelijkheid van buitenlandse leveringen zou vergroten, zijn er uitdagingen. De velden in de Noordzee zijn kleiner en raken uitgeput, terwijl nieuwe boorvergunningen langzaam worden verleend. Daarnaast brengt binnenlands gaswinning maatschappelijke kritiek met zich mee vanwege milieuproblemen.

De weg vooruit

Met de sluiting van de Groningse gaskraan wordt de afhankelijkheid van buitenlands gas vergroot, wat zowel voordelen als nadelen met zich meebrengt. Deskundigen suggereren dat de overgang naar alternatieve energiebronnen, zoals waterstof voor industrie en warmtepompen voor huishoudens, de juiste weg vooruit is om de vraag naar gas te verminderen.

Uiteindelijk gaat het om vraag en aanbod. De transitie naar schone energiebronnen zal tijd vergen, maar de prikkel om alternatieven te omarmen zal groeien naarmate de afhankelijkheid van gas uit binnen- en buitenland blijft bestaan.