Hoe China in 24 jaar de wereldhandel heeft overgenomen
- Arne Verheedt
- 4 uur geleden
- 4 minuten om te lezen
In het kort
In 2000 was de Europese Unie de grootste handelspartner voor het merendeel van de wereld, terwijl de VS en China slechts regionaal domineerden.
In 2024 is China de belangrijkste handelspartner van het merendeel van de wereld, inclusief Afrika, Latijns-Amerika en delen van Europa.
China’s handelsvolume groeide van $474 miljard in 2000 naar $6.388 miljard in 2024 en overtrof daarmee ruimschoots de VS en EU.
In het jaar 2000 was de wereldeconomie nog overwegend westers georiënteerd. De Europese Unie fungeerde toen als de grootste handelspartner voor een meerderheid van de wereldlanden, met diepe handelsrelaties in Afrika, Azië en Europa zelf. De Verenigde Staten speelden een belangrijke tweede rol, vooral in Noord- en Zuid-Amerika. China was op dat moment slechts een marginale speler, met beperkte invloed buiten Azië.
Het contrast met 2024 is ronduit spectaculair. Op de nieuwste handelskaart domineert China als grootste handelspartner in meer dan de helft van de landen wereldwijd.
De kaart maakt duidelijk dat we getuige zijn van een fundamentele herschikking in de economische wereldorde. Dit is geen louter gevolg van goedkope productie of exportvolumes, maar het resultaat van decennialange strategische planning, geopolitieke invloed en een gerichte lange-termijnvisie van Peking.
Wereldwijde economische macht: vergelijking 2000 versus 2024
Hoe China zich structureel ontworstelde aan het Westen
De eerste katalysator voor China’s opkomst lag in de toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie (WTO) in 2001. Deze stap maakte het mogelijk voor het land om zijn enorme productiecapaciteit te koppelen aan de wereldmarkt. Westerse bedrijven, op zoek naar goedkope arbeid en schaalvoordelen, verplaatsten massaal hun productie naar China.
Wat begon als een bron van goedkope consumentengoederen, evolueerde razendsnel tot een wereldwijd geïntegreerde industriële machine. China bouwde in recordtempo infrastructuur, breidde havencapaciteit uit, investeerde in technologie en bouwde complete waardeketens onder eigen beheer. Hierdoor werd het land niet alleen een exportkampioen, maar ook steeds belangrijker als importeur van grondstoffen, machines en eindproducten.
Tegelijkertijd breidde China zijn diplomatieke invloed gestaag uit via bilaterale handelsverdragen, regionale partnerschappen en grote internationale investeringsprojecten.
Het Belt and Road Initiative: meer dan een infrastructuurplan
Een van de krachtigste hefbomen achter China's handelsdominantie is het zogenaamde Belt and Road Initiative (BRI), gelanceerd in 2013. Dit megaproject, dat inmiddels meer dan 140 landen omvat, biedt infrastructuurfinanciering in ruil voor langdurige economische samenwerking.
Via havens, snelwegen, spoorlijnen en digitale netwerken bindt China zich aan ontwikkelingslanden op een manier die het Westen zelden heeft geëvenaard. Het resultaat is zichtbaar op de handelskaart: Afrika, dat in 2000 nog voornamelijk handelde met Europa en de VS, kleurt in 2024 vrijwel volledig rood.
Voor veel landen is samenwerking met China pragmatisch. Waar Westerse instellingen zoals het IMF of de Wereldbank strikte voorwaarden stellen aan leningen, biedt China snelle toegang tot kapitaal zonder politieke inmenging.
Kaart Belt and Road Initiative – China’s wereldwijde handelsroutes:
De VS en EU in de achtervolging
Hoewel de Verenigde Staten en de Europese Unie hun handelsvolumes zagen toenemen, konden ze de mondiale verschuiving niet afwenden. In 2000 was de EU de grootste handelspartner van de meeste landen in Europa, Afrika, het Midden-Oosten en delen van Azië. In 2024 is die invloed grotendeels verschoven naar China, vooral buiten het Europese continent.
De EU behoudt een sterke positie binnen haar interne markt, maar verliest buiten Europa terrein aan China. In Oost-Europa en Centraal-Azië, traditioneel onderdeel van de Russische en later Europese invloedssfeer, heeft China zich opgewerkt tot belangrijkste economische partner.
Een belangrijke tekortkoming van het Westen was het gebrek aan samenhangende langetermijnvisies. Waar China doelgericht zijn handelsmacht uitbreidde via investeringen, technologie en politieke deals, reageerden de VS en EU voornamelijk met kortetermijnmaatregelen.
China heeft de handelsmacht overgenomen van VS en EU:
Geopolitieke gevolgen en risico's
De economische dominantie van China vertaalt zich steeds meer in geopolitieke invloed. Landen die afhankelijk zijn van Chinese handel en investeringen zijn geneigd om zich politiek terughoudend op te stellen tegenover Peking.
Tegelijkertijd brengt deze afhankelijkheid risico’s met zich mee. Landen die zwaar leunen op Chinese financiering en exportmarkten lopen het gevaar economisch gegijzeld te worden. Voorbeelden zoals Sri Lanka, dat een strategische haven moest overdragen aan China na wanbetaling van leningen, tonen de mogelijke gevaren van de 'schuldenval'-diplomatie.
Ook binnen China zelf zijn risico’s zichtbaar. De economie vertraagt, binnenlandse schuldenlast groeit en demografische trends werken niet in het voordeel van toekomstige groei. Toch blijft de aantrekkingskracht van de Chinese markt voorlopig onaangetast.
De toekomst van de wereldhandel herschreven
De kaart van 2024 is niet slechts een registratie van handelsdata, maar een visuele blauwdruk van een nieuwe wereldorde. China heeft zich ontwikkeld van een industriële toeleverancier tot een geopolitieke grootmacht met diepgewortelde handelsnetwerken.
In plaats van afhankelijk te zijn van westerse afzetmarkten, heeft China zijn eigen afzetstructuur gebouwd en is nu onmisbaar geworden voor grote delen van de wereld.
Voor bedrijven, overheden en beleggers betekent dit een fundamentele heroriëntatie. Handelspolitiek, investeringsstrategieën en risicoanalyses kunnen niet langer uitgaan van Amerikaanse of Europese dominantie.
De grote vraag is of het Westen in staat zal zijn om een geloofwaardig economisch tegenwicht te vormen. Dat vraagt om meer dan handelsverdragen en diplomatieke druk. Het vereist investeringen, visie en een herwaardering van samenwerking met opkomende economieën, niet als ondergeschikten, maar als gelijkwaardige partners.
De kaart laat zien waar de wereld vandaag staat. Waar we morgen naartoe gaan, zal afhangen van wie de langste adem heeft en het beste verhaal weet te vertellen.
