Wat zijn de risico's van beleggen in trackers in Nederland?

Rens Boukema
30 aug
5 minuten om te lezen

In het kort

Trackers bewegen mee met de markt: stijging én daling.
Wereld- en AEX-trackers zijn vaak minder gespreid dan vaak gedacht.
Kosten en dividendlekkage drukken structureel het rendement.

Trackers, ook wel ETF´s, bieden eenvoud en lage kosten, maar nemen marktrisico niet weg. Een ETF volgt een index strak: stijgt de markt, dan profiteer je, maar bij een crisis verlies je even hard mee. Trackers dempen wel het risico van individuele aandelen, maar beschermen niet tegen brede marktdalingen. Ze zijn dus geen vangnet, maar een spiegel van de economie.

Wat is het verschil tussen een indexfonds en een ETF?

Beide zijn trackers die een index volgen, zoals de AEX of MSCI World, maar het verschil zit vooral in hoe en wanneer je ermee kunt handelen.

Indexfonds: Je kunt één keer per dag kopen of verkopen, tegen de dagelijkse koers (intrinsieke waarde) die na beursdag wordt vastgesteld. Dit is eenvoudig, stabiel en vaak goedkoper in transactiekosten. Je betaalt het tarief voor beleggingsfondsen.

ETF (Exchange Traded Fund): Dit is een tracker die de hele dag verhandelbaar is op de beurs, net als een aandeel. De koers wordt bepaald door vraag en aanbod, en kan iets afwijken van de intrinsieke waarde. ETF’s zijn flexibeler, maar brengen vaak iets hogere transactiekosten met zich mee (zoals bij aandelenhandel).

Hoe breed is de spreiding in werkelijkheid?

Een wereldtracker lijkt in theorie de ultieme spreiding te bieden, maar in de praktijk weegt de VS meer dan 70% van de MSCI World. Tien megacaps, zoals Apple, Microsoft en Nvidia, bepalen al ruim een kwart van het rendement. Daarmee is het succes van een wereldtracker sterk afhankelijk van Amerikaanse technologie.

De MSCI World per land (weging):

Hoewel veel beleggers denken dat een wereldwijde tracker automatisch zorgt voor brede spreiding over duizenden bedrijven, blijkt in de praktijk een kwart van het totale fondsvermogen geconcentreerd te zijn in slechts tien aandelen. Bedrijven als NVIDIA (5,09%), Microsoft (4,64%) en Apple (4,07%) nemen samen al ruim 13 procent van het fonds in beslag.

Lees ook: Voor de 9e keer sinds 1957: zeldzaam S&P 500-signaal duidt op grote beursbeweging

Voeg daar Amazon, Meta en Alphabet aan toe, en het wordt duidelijk dat Amerikaanse techreuzen domineren. In totaal vertegenwoordigen de tien grootste posities, waaronder ook Tesla en JPMorgan Chase, 25,14% van het volledige fonds, dat uit 1.326 aandelen bestaat. Deze scheve weging betekent dat de prestaties van een wereldtracker in hoge mate afhankelijk zijn van een handvol megacaps, met name uit de Amerikaanse technologiesector. Hierdoor beweegt een zogenaamd breed gespreid fonds in de praktijk opvallend veel mee met het sentiment rond Big Tech.

De weging van de 10 grootste posities:

Voor Nederlandse beleggers geldt hetzelfde risico met een AEX-tracker: 25 aandelen (binnenkort 30), maar in feite drijft de index op een paar zwaargewichten als ASML en Shell. Wie denkt breed te spreiden via de AEX, koopt vooral een handvol grote namen.

Welke kosten en belastingen spelen mee?

Bij beleggen in trackers (ETF’s) betaal je niet alleen de zichtbare kosten zoals de Total Expense Ratio (TER), maar ook een aantal minder transparante kosten en belastingen die het netto rendement kunnen verlagen. Dit zijn de belangrijkste posten om rekening mee te houden:

1. TER (Total Expense Ratio)

Dit is het officiële jaarlijkse beheervergoedingstarief van de ETF, meestal tussen de 0,05% en 0,30% per jaar. Dit dekt onder andere administratie, beheer en marketing van het fonds.

2. Dividendlekkage

Voor dividenden die de ETF ontvangt uit buitenlandse aandelen, zoals Amerikaanse bedrijven, geldt vaak bronbelasting van 15%. Omdat deze niet altijd volledig kan worden teruggevraagd, verlies je als belegger gemiddeld 0,20% tot 0,30% rendement per jaar, vooral bij fondsen met veel Amerikaanse exposure zoals de S&P 500 of MSCI World.

3. Tracking difference

De ETF volgt de index nooit perfect. Door onder andere transactiekosten, cashposities, belastingen en imperfecte rebalancing ontstaat een structureel verschil tussen de indexprestatie en het werkelijke ETF-rendement. Dit verschil ligt vaak tussen de 0,10% en 0,40% per jaar.

4. Handelskosten en spreads

Bij aankoop en verkoop betaal je geen directe kosten aan de ETF-aanbieder, maar wel aan je broker:

Transactiekosten: vaste kosten per transactie, afhankelijk van je broker.
Spread: het verschil tussen de bied- en laatprijs van de ETF op de beurs, wat indirecte kosten veroorzaakt bij in- en uitstappen. Bij liquide ETF’s klein (bijv. 0,05%), maar bij kleinere of minder verhandelde fondsen kan dit oplopen.

5. Valutarisico en conversiekosten

Beleg je in een ETF die genoteerd is in Amerikaanse dollars of Britse ponden, dan krijg je te maken met valutabewegingen. Sommige brokers rekenen ook een wisseltoeslag (FX markup), vaak rond de 0,25% tot 0,50% per transactie bij aan- of verkoop.

6. Fiscale behandeling in box 3

In Nederland betaal je vermogensbelasting over je beleggingen via box 3. De waarde van je ETF’s telt mee in je belastbaar vermogen, waarbij het fictieve rendement belast wordt. Dit is onafhankelijk van je werkelijke rendement en moet jaarlijks in de gaten worden gehouden.

Alles bij elkaar kunnen deze kostenposten oplopen tot 0,40% à 0,60% per jaar boven op de TER, afhankelijk van de tracker, je broker en je fiscale situatie. Over tientallen jaren kan dat een significant verschil maken in opgebouwd vermogen. Daarom is het essentieel om bij het kiezen van een tracker niet alleen naar de TER te kijken, maar naar de totale effectieve kosten.

Voorbeelden: populaire trackers in de praktijk

1. MSCI World (bijv. iShares Core MSCI World ETF)

Voordelen

Wereldwijde spreiding over meer dan 1.500 aandelen.
Lage TER (~0,20%).
Goede liquiditeit en beschikbaarheid bij vrijwel alle brokers.

Nadelen

Zwaar afhankelijk van de VS (70%+ weging).
Valutarisico door dominantie van de dollar.
Structurele dividendlekkage op Amerikaanse dividenden.

2. AEX-tracker (bijv. iShares AEX ETF)

Voordelen

Eenvoudig en herkenbaar: beleggen in bekende Nederlandse bedrijven.
Geschikt voor beleggers die rendement in euro’s willen zonder valutarisico.
Lage kosten, makkelijk verhandelbaar op Euronext.

Nadelen

Slechts 25 (binnenkort 30) bedrijven, met ASML en Shell als zwaargewichten.
Sectorconcentratie (veel technologie en energie).
Minder internationale spreiding, afhankelijk van Nederlandse economie.

3. S&P 500-tracker (bijv. Vanguard S&P 500 ETF)

Voordelen

Toegang tot de grootste en bekendste bedrijven ter wereld.
Extreem liquide en goedkoop (TER vaak 0,07%).
Goede prestatiehistorie, geliefd onder lange termijn-beleggers.

Nadelen

100% blootstelling aan de VS.
Valutarisico (dollar versus euro).
Sterke concentratie in technologiebedrijven (de zogeheten Magnificent Seven).

Waar moeten Nederlandse beleggers op letten?

Voor Nederlandse beleggers is het essentieel om verder te kijken dan alleen de lage kosten of brede naam van een tracker. Past de index wel echt bij je doelen, of zit je ongemerkt zwaar in een paar megacaps?

Neem je bewust valutarisico of kies je voor een gehedgede variant? En hoe groot zijn de verborgen kosten zoals dividendlekkage en tracking difference? Wie deze vragen stelt, belegt niet blind in eenvoud, maar kiest doelgericht. Een tracker kan dan een sterk fundament zijn, mits je de echte inhoud begrijpt.

Dus concreet:

Indexkeuze: past de samenstelling bij je doelstellingen of zit je ongemerkt in een paar megacaps?
Kosten en dividendlekkage: kijk verder dan alleen de TER, bereken de totale impact.
Valuta: neem je bewust valutarisico of kies je voor een gehedgede variant?
Liquiditeit: hoe groot is de spread en het handelsvolume?