Hedgefondsen gaan all-in short op de VIX – moeten beleggers oppassen?
- Rens Boukema
- 1 uur geleden
- 5 minuten om te lezen
In het kort
Hedgefondsen houden een netto shortpositie van 92.786 contracten op de VIX, het hoogste niveau sinds september 2022.
De VIX staat momenteel onder de 15, wat ongeveer 24 procent lager is dan het jaargemiddelde.
Historisch gezien gaan zulke lage volatiliteitsniveaus vaak vooraf aan plotselinge marktschokken.
De VIX, voluit de Cboe Volatility Index, is een maatstaf voor de verwachte volatiliteit op de S&P 500-index in de komende 30 dagen. In de volksmond staat het bekend als de ‘angstindex’, omdat deze stijgt wanneer beleggers nervositeit verwachten en daalt wanneer markten zich rustig ontwikkelen.
De VIX staat momenteel erg laag:
Hedgefondsen gebruiken dit instrument niet enkel als barometer, maar ook als beleggingsinstrument. Door short te gaan op VIX-futures, termijncontracten gebaseerd op de VIX, speculeren ze op een daling of blijvend laag niveau van de volatiliteit. Als de daadwerkelijke marktvolatiliteit onder het niveau ligt dat geprijsd is in de futures, maken zij winst. Maar als onverwachte onrust uitbreekt en de VIX plots stijgt, kunnen verliezen snel oplopen.
Deze strategie werkt goed in een stabiel macro-economisch klimaat met geleidelijke koersbewegingen. Maar juist die schijnbare stabiliteit kan een valkuil worden, zeker wanneer marktpartijen massaal dezelfde positie innemen.
Hedgefondsen massaal short op VIX: hoogste niveau in drie jaar
In de week tot en met 19 augustus hielden hedgefondsen en andere grote speculanten een netto shortpositie van 92.786 VIX-contracten aan, zo blijkt uit data van de Commodity Futures Trading Commission (CFTC). Dat is het hoogste niveau sinds september 2022, een moment waarop beleggers zich eveneens collectief op een rustige markt instelden.
Deze cijfers suggereren een sterke overtuiging onder institutionele beleggers dat de rust aanhoudt. Maar dat maakt de markt kwetsbaar: wanneer veel posities aan één kant van de boot hangen, is een plotselinge golf genoeg om de balans te verstoren.
De huidige shortpositie van hedgefondsen op de VIX:
Chris Murphy, co-head of derivatives strategy bij Susquehanna, waarschuwt expliciet voor deze asymmetrische positionering:
“Dit is iets om nauwlettend in de gaten te houden. Wanneer posities te ver worden opgerekt, kunnen handelaren op het verkeerde been worden gezet als de volatiliteit onverwacht toeneemt.”
Herhaling van eerdere marktpatronen
De geschiedenis laat zien dat extreme shortposities op de VIX regelmatig voorafgingen aan turbulente marktomslagen. In februari 2025 piekte de S&P 500 net voor een plotselinge stijging in volatiliteit, aangewakkerd door toenemende zorgen over de mondiale handelspolitiek van president Donald Trump. De handelsspanningen voedden recessievrees en leidden tot een scherpe terugval in aandelen, terwijl beleggers zich nog massaal hadden gepositioneerd op lage VIX-niveaus.
Voor beleggers die naast volatielere (tech)posities zoeken naar stabielere langetermijnopties, bieden vastgoedfondsen een solide aanvulling. Ontdek hier het actuele overzicht van de beste Nederlandse vastgoedfondsen!
Een vergelijkbare dynamiek voltrok zich in de zomer van 2024. In juli waren veel speculanten short op de VIX toen in augustus de unwind van de yen carry trade internationale markten opschudde. Dergelijke gebeurtenissen laten zien hoe snel marktsentiment kan omslaan wanneer externe schokken onverwacht optreden.
Stilte op de VIX-masker voor onderliggende risico’s
De VIX noteert momenteel onder de 15, het laagste punt van het jaar. Dat is ongeveer 24 procent onder het gemiddelde van de afgelopen twaalf maanden. De laatste daling werd versterkt door een scherpe rally in Amerikaanse aandelen, na opmerkingen van Fed-voorzitter Jerome Powell. Hij suggereerde dat de Amerikaanse centrale bank in september mogelijk de rente zal verlagen, wat door beleggers werd opgevat als een steun in de rug.
De correlatie tussen de VIX en de S&P 500 zie je duidelijk hieronder:
Toch kan deze ogenschijnlijke rust misleidend zijn. De VIX weerspiegelt uitsluitend de verwachte volatiliteit van de S&P 500 op korte termijn, gebaseerd op opties. Bredere systemische risico’s zoals geopolitieke spanningen, wisselkoersschokken of schaduwbankinstabiliteit worden buiten beschouwing gelaten door deze graadmeter. Het vertrouwen in blijvende kalmte kan daarom sneller omslaan dan beleggers wellicht verwachten.
Ook uit onderzoek zoals"The Causal Relationship between the S&P 500 and the VIX Index" van Florian Auinger (Springer Gabler, 2015) blijkt dat de relatie tussen de VIX en de S&P 500 structureel en sterk negatief is. In zijn kwantitatieve analyse toont Auinger aan dat er in bepaalde periodes, met name tussen 2003 en 2006, sprake is van een Granger-causaliteit van de VIX naar de S&P 500.
Dit betekent dat veranderingen in de VIX-index statistisch gezien vooruitlopen op bewegingen in de S&P 500-index, en dus waardevolle voorspellende informatie bevatten. Ondanks de kritiek op het gebruik van de VIX als bescherming, blijft het dus een relevante indicator van marktsentiment en volatiliteitsverwachting. In onzekere markten kan de VIX, juist vanwege deze eigenschap, alsnog een rol spelen als signaal of hedge-instrument wanneer beleggers nerveus worden.
Hedgingstrategieën verschuiven richting S&P-opties
Ondanks het lage VIX-niveau zien veel institutionele beleggers momenteel weinig waarde in het kopen van VIX-calls als bescherming. In plaats daarvan kiezen ze voor optiestrategieën op de S&P 500 zelf. Veelgenoemd zijn put spread collars: strategieën waarbij beleggers een putoptie kopen, een lagere put verkopen en tegelijk een calloptie schrijven om de kosten te verlagen.
Een andere opkomende trend is het gebruik van lookback of reset puts. Deze instrumenten bieden meer flexibiliteit doordat ze kunnen worden aangepast aan veranderende marktomstandigheden. Ze zijn met name geschikt in een markt die langzaam stijgt, maar toch kwetsbaar blijft voor correcties.
Tanvir Sandhu, hoofd van wereldwijde derivatenstrategie bij Bloomberg Intelligence, wijst erop dat de impliciete volatiliteit op VIX-calls (de zogeheten "volatility of volatility") stijgt ten opzichte van die op S&P 500-puts.
“In het huidige klimaat zijn gewone S&P 500-puts of put spreads waarschijnlijk betrouwbaardere vormen van bescherming. Bovendien is de skew, het verschil in prijzing tussen out-of-the-money puts en calls, steiler geworden, wat gunstig is voor de kostenstructuur van spreads,”
zegt Sandhu.
Simpel gezegd: veel professionele beleggers zoeken momenteel bescherming tegen beursdalingen, maar ze vinden VIX-callopties, die normaal populair zijn als “verzekering”, te duur of weinig effectief, ondanks dat de VIX-index zelf laag staat. In plaats daarvan kiezen ze voor goedkopere en slimmere optiestrategieën op de S&P 500-index, zoals put spread collars: een combinatie van het kopen en verkopen van opties die bescherming biedt tegen verlies, maar de kosten laag houdt.
Daarnaast worden flexibelere instrumenten zoals lookback of reset puts steeds vaker gebruikt, omdat deze meebewegen met de markt. Volgens experts zijn dit momenteel betrouwbaardere vormen van bescherming dan de klassieke VIX-calls, vooral omdat de kostenstructuur van opties op de S&P 500 gunstiger is geworden.
Massale positionering zet druk op fragiel evenwicht
Wat deze situatie vooral precair maakt, is de massaliteit waarmee hedgefondsen inzetten op lage volatiliteit. Hoe meer beleggers dezelfde kant op leunen, hoe gevoeliger het systeem wordt voor onverwachte tegenwind. Als een externe schok de VIX omhoog jaagt, zullen shortposities gedwongen worden om te dekken, wat leidt tot een kettingreactie van kooporders die de volatiliteit verder opstuwt, een zelfversterkend effect dat eerder al werd waargenomen in ‘volatility squeezes’.
Voor beleggers is dit een klassiek dilemma: meedoen aan de heersende rust en profiteren van lage risicopremies, of anticiperen op het moment waarop die rust wordt doorbroken. De grote vraag is of deze ogenschijnlijke stabiliteit duurzaam is, of eerder een stilte voor de storm.
Beleggers die lessen trekken uit eerdere marktdynamieken, zullen zich realiseren dat kalme wateren vaak het minst voorspelbaar zijn. Niet alleen omdat de huidige strategieën afhankelijk zijn van monetair beleid en geopolitiek, maar ook omdat collectief zelfvertrouwen in de markthistorie zelden standhoudt onder druk.
