WTO: handel tussen VS en China kan met 91% afnemen

In het kort:

• WTO voorspelt krimp van wereldhandel in 2025 door Amerikaanse tarieven.

• Handel tussen VS en China zakt mogelijk met 81% tot 91%, met vergaande gevolgen.

• Onzekerheid over handelsbeleid remt investeringen wereldwijd en zet de rol van de WTO onder druk.

De wereldhandel staat voor een uitdagende periode. Na jaren van gestage groei voorspelt de Wereldhandelsorganisatie (WTO) voor 2025 een krimp van de wereldwijde goederenhandel met 0,2%. Deze neerwaartse bijstelling, van een eerdere verwachting van 2,7% groei, komt voornamelijk door de recente handelsmaatregelen van de Verenigde Staten onder leiding van Donald Trump.

De invoering van hoge importtarieven, met name gericht op China, dreigt de mondiale economische groei te vertragen en zorgt voor een golf van onzekerheid die bedrijven en markten wereldwijd raakt.

Een abrupte ommekeer in de wereldhandel

Tot voor kort leek de wereldhandel op koers voor een solide herstel na de verstoringen van de pandemie. In 2024 groeide de goederenhandel met 2,9%, iets sneller dan de mondiale bbp-groei van 2,8%. Dit was een bemoedigend teken, het eerste jaar sinds 2017 (buiten de pandemie-herstelperiode) waarin de handel sneller groeide dan de economie. Maar de introductie van nieuwe tarieven door de VS heeft dit positieve momentum abrupt stopgezet.

WTO’s voorspelling:

Bron: WTO

De VS heeft een importtarief van 10% ingevoerd op alle goederen, met uitzonderlijk hoge tarieven voor China, die oplopen tot 145% op specifieke producten zoals auto’s en staal. Deze maatregelen hebben directe gevolgen voor de handelsstromen. De WTO voorspelt een scherpe daling van de handel met de VS, terwijl andere regio’s zoals Europa en Azië nog enige groei kunnen verwachten. Noord-Amerika krijgt de zwaarste klap: export wordt naar verwachting met 12,6% en import met 9,6% getroffen in 2025. Dit contrasteert met Europa, waar de exportgroei naar verwachting 1,0% bedraagt, en Azië, waar zowel export als import met 1,6% groeien.

Bron: WTO

De VS-China kloof

Een van de meest alarmerende gevolgen van de Amerikaanse tarieven is de verwachte ‘ontkoppeling’ van de economieën van de VS en China. De handel tussen deze twee grootmachten zal volgens de WTO met 81% tot 91% afnemen, afhankelijk van uitzonderingen voor technologieproducten zoals smartphones. WTO-directeur-generaal Ngozi Okonjo-Iweala noemde dit een “fenomeen dat mij echt zorgen baart”. Ze benadrukte de verreikende gevolgen van deze breuk: “De vooruitzichten voor de wereldhandel zijn sterk verslechterd door een golf van tarieven en onzekerheid over het handelsbeleid.”

Deze ontkoppeling heeft niet alleen gevolgen voor de VS en China, maar ook voor de rest van de wereld. Chinese exporteurs, geconfronteerd met hoge Amerikaanse tarieven, zoeken nieuwe markten. De WTO verwacht dat de Chinese export naar regio’s buiten Noord-Amerika met 4% tot 9% zal groeien in 2025. Dit leidt tot een ‘omleiding’ van handelsstromen, waarbij landen in Europa, Azië en andere regio’s meer Chinese goederen zullen ontvangen. Tegelijkertijd biedt de afname van Chinese import in de VS kansen voor andere leveranciers, bijvoorbeeld in textiel, kleding en elektronica, die deze daling kunnen opvullen.

Onzekerheid

Naast de directe impact van tarieven speelt onzekerheid een cruciale rol in de verslechterende handelsvooruitzichten. De aankondiging van Trump’s ‘bevrijdingsdag’-tarieven op 2 april 2025, gevolgd door tegenstrijdige berichten uit Washington, heeft geleid tot een klimaat van onvoorspelbaarheid. De WTO waarschuwt dat “onzekerheid leidt tot verhoogde voorzichtigheid in besluitvorming”. Bedrijven stellen investeringen uit, wat de economische groei verder kan ondermijnen.

In een worstcasescenario, waarin de VS na een tijdelijke pauze van 90 dagen de ‘wederkerige’ tarieven herinvoert en andere landen hun handelsbeleid aanpassen, kan de wereldwijde goederenhandel met 1,6% krimpen. Dit zou de wereldwijde bbp-groei drukken tot slechts 1,5%, vergeleken met een eerdere prognose van 2,8%.

“Onze simulaties tonen aan dat onzekerheid over het handelsbeleid een significant dempend effect heeft op handelsstromen, export vermindert en economische activiteit verzwakt.” - Ralph Ossa (WTO-hoofdeconoom)

Dienstenhandel

Hoewel de tarieven zich richten op goederen, blijft de dienstenhandel niet ongeschonden. In 2024 was de dienstenhandel goed voor 26,4% van de wereldhandel, met een totale waarde van 8,69 biljoen dollar en een groei van 9%. Voor 2025 voorspelt de WTO echter een vertraging, met een groei van slechts 4,0%, een daling ten opzichte van eerdere verwachtingen.

Bron: WTO

De afname van de goederenhandel heeft indirecte gevolgen voor sectoren zoals transport en logistiek, die nauw verbonden zijn met de handel in fysieke goederen. Hoge tarieven leiden tot minder vraag naar vrachtvervoer, zowel over zee als door de lucht. Daarnaast treft economische onzekerheid de discretionaire uitgaven, zoals internationale reizen, en vertraagt het investeringen in diensten zoals onderzoek, ontwikkeling en informatietechnologie.

Europa blijft een lichtpunt, met een verwachte groei van de dienstenexport van 5,0% in 2025, gevolgd door Azië met 4,4%. Noord-Amerika daarentegen ziet een veel lagere groei van 1,6%, terwijl Afrika en Zuid- en Midden-Amerika waarschijnlijk krimp zullen ervaren.

Kwetsbare economieën

De impact van de tarieven verschilt sterk per regio. Terwijl Noord-Amerika de grootste daling in handelsvolumes verwacht, blijven Europa en Azië relatief sterk. De stabiele vraag naar energieproducten helpt andere regio’s, zoals het Midden-Oosten, om positieve bijdragen te leveren aan de wereldhandel. Desondanks blijven de risico’s groot, vooral voor de minst ontwikkelde landen (LDC’s).

Deze landen, vaak afhankelijk van een beperkt aantal exportproducten zoals textiel en elektronica, zijn bijzonder kwetsbaar voor externe schokken. De huidige pauze in de Amerikaanse ‘wederkerige’ tarieven biedt enige verlichting, omdat LDC’s kunnen profiteren van de omleiding van Chinese handelsstromen. Maar als de tarieven worden hervat, riskeren deze landen zware economische tegenslagen.

De rol van de WTO

De WTO, die fungeert als behoeder van de wereldwijde handelsregels, staat voor een complexe uitdaging. De Amerikaanse tarieven schenden de ‘most favored nation’-regel, een kernprincipe van de WTO dat stelt dat handelsvoordelen voor één lidstaat aan alle moeten worden aangeboden. China heeft de WTO opgeroepen om de impact van de Amerikaanse tarieven te onderzoeken, en verklaarde: “Wederkerige tarieven zijn geen oplossing voor handelsonevenwichtigheden en zullen dat nooit zijn. In plaats daarvan zullen ze averechts werken en de VS zelf schaden.”

De rol van de WTO als platform voor internationale handelsakkoorden is de afgelopen jaren echter verzwakt, nu de globalisering hapert. De huidige crisis biedt volgens Okonjo-Iweala een kans om de organisatie te hervormen en aan te passen aan de realiteit van vandaag, maar het is onduidelijk of lidstaten deze kans zullen grijpen.

De wereldhandel staat op een kruispunt. De Amerikaanse tarieven, gecombineerd met de dreiging van escalerende handelsspanningen, hebben de groeiverwachtingen voor 2025 aanzienlijk verslechterd. Hoewel de tijdelijke pauze van de ‘wederkerige’ tarieven enige verlichting biedt, blijven de risico’s groot. De ontkoppeling van de VS en China, de omleiding van handelsstromen en de bredere economische onzekerheid vormen een complexe uitdaging voor bedrijven, overheden en internationale organisaties.

De WTO benadrukt dat het vermogen van bedrijven om met onzekerheid om te gaan een cruciale factor zal zijn voor het herstel van de wereldhandel.