Pensioencrisis dreigt: waarom Gen X massaal tekortkomt

Mika Beumer
2 dagen geleden
4 minuten om te lezen

In het kort

Meer dan de helft van generatie X voelt zich niet financieel klaar voor het pensioen
Zorg voor zowel kinderen als ouders zet spaargeld en pensioenopbouw onder druk
Financiële schade uit eerdere economische crises werkt nog altijd door in hun situatie

Ze zijn geboren tussen 1965 en 1980 en vormen de generatie die lang genegeerd werd tussen de babyboomers en millennials. Maar nu Gen X de zestig nadert, komt het besef pijnlijk binnen: een meerderheid voelt zich niet klaar om met pensioen te gaan. Volgens een recent rapport van Northwestern Mutual denkt meer dan de helft van de Gen X’ers onvoldoende gespaard te hebben voor een financieel zekere oude dag.

Voor velen voelt pensioen niet als een logisch eindstation, maar als een onzeker traject dat nog ver van hen afstaat. En dat is niet alleen een kwestie van gevoel, maar van structurele belemmeringen die zich in de loop der jaren hebben opgebouwd.

Financiële zorgen per generatie: pensioen blijft topprioriteit voor generatie X

De sandwichgeneratie heeft financiële ruimte nodig

Veel Nederlanders uit generatie X bevinden zich in een unieke positie: ze zorgen nog voor hun thuiswonende kinderen, terwijl hun ouders tegelijkertijd steeds meer hulp nodig hebben. Die dubbele belasting, ook wel de sandwichgeneratie genoemd, brengt niet alleen emotionele druk met zich mee, maar legt ook een zware claim op het inkomen.

Kinderen volgen langere opleidingen, blijven langer thuis wonen en doen vaker een beroep op financiële ondersteuning van hun ouders. Tegelijkertijd stijgen de kosten voor ouderenzorg, en moeten veel mensen bijspringen in de begeleiding of opvang van hun ouders. Hierdoor blijft er minder geld over om zelf iets opzij te zetten.

Jongeren blijven langer thuis: thuiswonenden profiteren mee van het inkomen van generatie X (Amsterdam, 1983–2023)

Voor wie niet automatisch pensioen opbouwt via een werkgever, zoals bij veel zelfstandigen het geval is, wordt sparen voor later dan ook vaak uitgesteld. Eerst moeten andere verplichtingen worden voldaan. Pensioen blijft dan iets voor “later”, maar dat later is inmiddels dichtbij gekomen.

Zelf verantwoordelijk, zonder zekerheden

Waar oudere generaties vaker konden rekenen op automatische pensioenopbouw of zelfs gegarandeerde uitkeringen, ligt bij generatie X steeds vaker de verantwoordelijkheid bij henzelf. Niet iedereen heeft tijdens zijn loopbaan voldoende kunnen opbouwen, zeker wie tijdelijk minder werkte of regelmatig van baan wisselde.

De ruimte om financiële reserves op te bouwen ontbreekt bovendien vaak door de hoge vaste lasten. De afgelopen jaren zijn de kosten voor wonen, energie, zorg en levensonderhoud flink gestegen. Ook daar gaat het beschikbare inkomen naartoe, waardoor pensioenopbouw onderaan het lijstje blijft staan.

Het idee dat het pensioen ‘geregeld’ is, leeft daardoor minder sterk bij deze generatie. Zekerheid over het toekomstige inkomen ontbreekt, en dat maakt het lastig om plannen te maken. De ene helft stelt de pensioenleeftijd uit, de ander overweegt langer door te werken, terwijl een derde groep nog helemaal geen plan heeft.

Bijna de helft van de Amerikaanse generatie X verwacht tijdens hun pensioen te moeten blijven werken, vaak niet omdat ze dat willen, maar omdat het financieel noodzakelijk is. Uit onderzoek blijkt dat velen alleen op die manier denken hun levensstandaard te kunnen behouden of überhaupt met pensioen te kunnen gaan. Een aanzienlijk deel overweegt zelfs voltijds werk na de pensioengerechtigde leeftijd, al dan niet in een andere functie. De romantische voorstelling van een ontspannen oude dag maakt in de praktijk plaats voor een realistisch scenario waarin werk een onvermijdelijk onderdeel blijft van het leven na het pensioen.

Een generatie gevormd door financiële tegenslagen

Naast de structurele lasten heeft generatie X ook last gehad van economische pech. Ze begonnen hun volwassen leven in een tijd waarin vaste contracten minder vanzelfsprekend werden. Ook zijn ze in hun werkzame leven meerdere keren geraakt door economische crises, zoals de kredietcrisis rond 2008.

Juist op het moment dat velen bezig waren met het kopen van een huis, het opvoeden van kinderen of het opbouwen van vermogen, kwam de financiële klap. De huizenprijzen daalden, de beurzen stortten in, en de werkzekerheid stond onder druk. Dat verlies aan financiële stabiliteit heeft zich later niet altijd kunnen herstellen.

Economische klap tijdens de crisisjaren: daling van bbp, invoer en uitvoer in 2009

Na die periode verschoof de focus voor velen naar schulden aflossen en het op orde krijgen van de basis. Sparen voor later was in veel gevallen geen prioriteit meer. En nu, jaren later, voelt het alsof ze opnieuw moeten beginnen, terwijl de tijd in hun nadeel werkt.

Hoewel het pensioen dichterbij komt, voelt het voor velen als een ongrijpbaar doel. Niet omdat ze het niet willen, maar omdat andere verplichtingen altijd voorrang hebben gekregen.

Voor deze generatie is het dus niet zozeer een gebrek aan verantwoordelijkheid, maar een combinatie van factoren die pensioenopbouw structureel bemoeilijkt heeft. Bewustwording en een realistisch financieel plan kunnen helpen, maar het blijft een uitdaging om in de resterende jaren voldoende ruimte te creëren.

Zeker in een samenleving waarin steeds meer verantwoordelijkheid bij het individu wordt gelegd, kan generatie X zich terecht afvragen of het systeem hen voldoende heeft ondersteund. Wat duidelijk is: pensioen is niet langer vanzelfsprekend, maar een actief project waar veel Nederlanders pas laat grip op krijgen. Gen X zich meer dan welke generatie voor hen dan ook moeten voorbereiden op een pensioen dat geen vanzelfsprekendheid meer is.