Beurzen wankelen door sluiting van de Amerikaanse overheid
- Jelger Sparreboom
- 2 uur geleden
- 6 minuten om te lezen
In het kort:
De langste Amerikaanse overheidssluiting ooit verlamt de economie en zet beleggers op scherp.
Luchtvaart, technologie en consumentenvertrouwen krijgen harde klappen terwijl data en beleid vastlopen.
Goud stijgt, aandelen dalen: markten reageren op een land dat tijdelijk op halve kracht draait.
De Amerikaanse overheid is inmiddels wekenlang gesloten en de gevolgen voor de economie beginnen zichtbaar te worden. De shutdown, die nu de langste ooit is, beïnvloedt uiteenlopende sectoren, van luchtvaart en gezondheidszorg tot defensie en technologie, en drukt het beleggerssentiment. De onzekerheid rond de begroting, gecombineerd met afbrokkelend consumentenvertrouwen, zorgt voor een gespannen marktsfeer waarin aandelen onder druk staan.
De luchtvaartsector is een van de eerste slachtoffers. De Federal Aviation Administration heeft besloten het luchtverkeer met 10 procent te verminderen op veertig grote luchthavens. Dat betekent dagelijks tussen de 3.500 en 4.000 minder vluchten, een maatregel die nodig is omdat duizenden luchtverkeersleiders zonder loon werken. De stakingen en ziekmeldingen nemen toe, waardoor veiligheid en capaciteit in het gedrang komen. De impact op luchtvaartmaatschappijen is groot: maatschappijen als United, Southwest en American Airlines moeten plotseling routes schrappen of aanpassen. Volgens gegevens van Cirium verdwijnen hierdoor tot 268.000 stoelen per dag uit het aanbod.
Beleggers in luchtvaartaandelen zien de gevolgen direct terug. De U.S. Global Jets ETF (JETS), die de sector volgt, blijft hangen rond de 25 dollar. De combinatie van logistieke chaos, stijgende kosten en afnemende vraag maakt de winstvooruitzichten troebel. Zelfs als de shutdown snel eindigt, is herstel niet vanzelfsprekend. Het vertrouwen van reizigers is aangetast en maatschappijen kampen met teruglopende boekingen, vooral in de drukke feestdagenperiode.
JETS ETF:
Ook de technologiesector voelt de gevolgen, zij het indirect. Bedrijven die afhankelijk zijn van overheidscontracten staan onder druk door bezuinigingen bij NASA en het uitblijven van nieuwe financiering. Projecten rond ruimtetechnologie en onderzoek worden bevroren, waardoor particuliere aannemers inkomsten mislopen.
De shutdown verlamt ook beleidsinformatie. Doordat statistiekbureaus gesloten zijn, komt er geen officiële data over groei, inflatie of werkgelegenheid. De Federal Reserve moet dus beslissingen nemen met beperkte informatie. Voorzitter Jerome Powell vergeleek het met “rijden in de mist”. De afwezigheid van betrouwbare cijfers bemoeilijkt rente-inschattingen, terwijl markten gevoelig reageren op elke suggestie van beleidsverandering. Analisten waarschuwen dat de onzekerheid de volatiliteit vergroot en dat koersen sterker reageren op geruchten en data van derden.
Een belangrijke graadmeter van die onzekerheid is het consumentenvertrouwen. De University of Michigan meldde in november een scherpe daling van de sentimentindex naar 50,3, de laagste stand sinds 2022.
Vooral huishoudens met lage inkomens en beperkte spaarruimte vrezen voor hun baanzekerheid en koopkracht. Econoom Joanne Hsu merkte op dat zorgen over de shutdown wijdverspreid zijn, ongeacht leeftijd of politieke voorkeur. Alleen de rijkste groep beleggers bleef positiever, geholpen door sterke aandelenkoersen in de weken vóór de escalatie. Het dalende sentiment wijst op een mogelijke terugval in consumptie, wat directe gevolgen heeft voor bedrijven in de retail- en dienstensector.
De consumptieve bestedingen zwakken af, en dat vertaalt zich in lagere omzetverwachtingen bij ondernemingen die afhankelijk zijn van binnenlandse vraag. De Michigan-index ligt inmiddels 40 procent onder het langjarige gemiddelde, een niveau dat historisch vaak gepaard gaat met recessievrees. ING’s hoofdeconoom James Knightley benadrukt dat de shutdown de bestaande tweedeling in de Amerikaanse economie vergroot. Terwijl de bovenste inkomensgroepen blijven uitgeven dankzij winsten op de beurs, raken de lagere inkomens in de problemen. De combinatie van hoge prijzen, onzeker werk en wegvallende overheidssteun drukt hun koopkracht.
De shutdown beïnvloedt bovendien de kredietmarkt. Omdat federale instanties zoals de Small Business Administration tijdelijk geen leningen verstrekken, stokken investeringsprojecten bij kleine ondernemingen. Ook infrastructuurprojecten komen stil te liggen door uitgestelde vergunningen en subsidies. Dat maakt de groeivertraging tastbaar buiten de aandelenmarkt, met mogelijke gevolgen voor de winstgroei in de komende kwartalen.
Op politiek niveau blijft de patstelling groot. Democraten willen een verlenging van Obamacare-subsidies koppelen aan een heropening van de overheid. Republikeinen verwerpen dat voorstel en proberen een kortetermijnbegroting door te drukken met enkele structurele hervormingen. De kans op een akkoord stijgt volgens voorspellingsmarkten wel iets, maar de onzekerheid blijft. Polymarket en Kalshi schatten de kans op een shutdown van meer dan vijftig dagen nog altijd boven de vijftig procent.
Voorspellingsmarkt voor 'When will the Government shutdown end?':
Deze verlamming voedt de angst voor beleidsfouten. Zonder duidelijke begrotingslijn kunnen ministeries geen nieuwe contracten uitgeven en blijft de geldstroom naar lokale economieën beperkt. Bedrijven die afhankelijk zijn van overheidsopdrachten, zoals defensieaannemers en gezondheidszorginstellingen, zien hun kasstromen opdrogen. Tegelijk blijven obligatiemarkten alert: het gebrek aan data maakt het moeilijk om de economische schade in te prijzen.
De grondstoffenmarkten reageren anders. Goud trekt juist kopers aan. De prijs van het edelmetaal steeg afgelopen week naar bijna 4.000 dollar per ounce, gesteund door de zwakkere dollar en een vlucht naar veiligheid. Beleggers zoeken dekking tegen de combinatie van politieke impasse en zwakker vertrouwen.
Goudprijs futures sinds shutdown:
Voor de aandelenmarkten is het beeld somberder. De drie hoofdindexen sloten de week in het rood, met name de Nasdaq verloor 3 procent, de slechtste prestatie sinds april. De verliezen concentreren zich in cyclische sectoren, terwijl defensieve waarden minder geraakt worden. De markt mist richting, mede omdat officiële cijfers over werkgelegenheid en inflatie ontbreken. Hierdoor verschuift de focus naar bedrijfsnieuws en analistenverwachtingen, wat de volatiliteit verder aanwakkert.
De shutdown raakt ook specifieke niches zoals de gezondheidszorg. Door de politieke strijd rond de Affordable Care Act dreigt een tijdelijke verhoging van premies in 2026, wat druk zet op zorgverzekeraars als UnitedHealth, CVS Health en Centene. Hoewel deze bedrijven op korte termijn profiteren van hogere inkomsten, vrezen beleggers dat de politieke aandacht voor ‘excessieve winsten’ later kan leiden tot reguleringsdruk.
Het geheel creëert een atmosfeer van wantrouwen op Wall Street. Investeerders balanceren tussen hoop op een snelle oplossing en vrees voor structurele schade aan de economische dynamiek. De shutdown fungeert als katalysator voor bredere onzekerheden: renteverwachtingen, consumentenvertrouwen en beleidsrisico’s raken met elkaar verweven.
De economische gevolgen van de shutdown reiken verder dan de tijdelijke onderbreking van overheidsdiensten. Ze versterken bestaande breuklijnen in de Amerikaanse economie. Volgens ING ontstaat er een kloof tussen technologische groei en stagnatie in traditionele sectoren. Bedrijven die profiteren van de AI-hausse blijven investeren, terwijl productie, bouw en logistiek stagneren. De stilstand in vergunningverlening en financiering vertraagt vooral die laatste groep. Dit patroon kan de ongelijkheid tussen regio’s vergroten en de arbeidsmarkt verder verdelen.
De Federal Reserve ziet zich geconfronteerd met een paradox: inflatie blijft hardnekkig, maar de vraag verzwakt. De renteverlagingen van september en oktober hebben slechts beperkt effect gehad, mede omdat onzekerheid over beleid en data de transmissie vertraagt. Powell heeft aangegeven dat verdere renteverlagingen “verre van gegarandeerd” zijn. De kans dat de Fed in december opnieuw snijdt, hangt nu af van derdepartijdatapunten, zoals particuliere bedrijfsenquêtes en creditcarduitgaven.
Voorspelling rentestand komende Federal Reserve bijeenkomst op 10 december:
Die afhankelijkheid van fragmentarische data vergroot de kans op verkeerde inschattingen. De financiële markten prijzen al een mildere economische groei in, maar de duur van de shutdown bepaalt hoe ernstig die vertraging wordt. Als federale werknemers wekenlang zonder loon blijven, zal de terugval in consumptie dieper zijn. Volgens schattingen van de landbouwdienst USDA lopen 42 miljoen Amerikanen risico op verminderde voedselbonnen.
Dat kan het vertrouwen verder aantasten en druk uitoefenen op lokale economieën.
Ook de energiesector voelt de gevolgen van uitgestelde vergunningen en vertraagde inspecties. Nieuwe projecten, waaronder pijpleidingen en windparken, worden tijdelijk stilgelegd. Voor beursgenoteerde energiebedrijven betekent dit minder voortgang in productie en mogelijk hogere operationele kosten.
De shutdown beïnvloedt zo bijna elk deel van de economie. Zelfs markten die doorgaans weinig last hebben van politiek, zoals de edelmetalen en gezondheidszorg, reageren op de verlamming in Washington. Het bredere effect is een toename van volatiliteit en een afname van risicobereidheid. Beleggers trekken zich terug naar cash en obligaties, waardoor liquiditeit op de aandelenmarkten opdroogt.
De verwachting dat de shutdown mogelijk binnenkort eindigt, biedt enige verlichting. De voorspellingsmarkten schatten de kans op een akkoord rond half november, wat hoop geeft op herstel. Toch blijft de schade aan vertrouwen en groei voelbaar. De beurs worstelt met de combinatie van politieke onzekerheid, afbrokkelende consumptie en een centrale bank die in het duister tast.
Voor beleggers is de boodschap helder: de Amerikaanse economie draait tijdelijk op halve kracht. De shutdown laat zien hoe sterk politiek en markten met elkaar verweven zijn, en hoe snel vertrouwen kan omslaan wanneer overheidsdiensten stagneren.
Ook particuliere beleggers kunnen in deze onzekere marktomgeving sturen op wat wél te beïnvloeden is: hun kostenstructuur. In perioden van verhoogde volatiliteit en lagere rendementen weegt elke basispunt aan transactiekosten zwaarder mee in het eindresultaat. Wie actief belegt in Amerikaanse of internationale aandelen, doet er daarom goed aan kritisch te kijken naar valutakosten en handelsvergoedingen.
MEXEM werd door Brokerskiezen.nl uitgeroepen tot beste allround broker van 2025. Beleggers handelen er goedkoop en betrouwbaar, met slechts 0,005% valutakosten tegenover 0,25% bij DEGIRO en SAXO Bank, een verschil dat kan oplopen tot honderden of zelfs duizenden euro’s per jaar. Daarmee geldt MEXEM voor veel beleggers als een complete keuze voor wie lage kosten en internationale spreiding belangrijk vindt.
