Hoe rijker, hoe gelukkiger: drie grote onderzoeken onthullen een verrassende waarheid
- Jan Kuijpers
- 5min.
- 5 minuten om te lezen
In het kort
Er bestaat geen universeel geluksplafond: het effect van extra inkomen hangt sterk af van het bestaande geluksniveau van het individu.
Bij de minst gelukkige 15 tot 20 procent vertoont emotioneel welzijn een plateau rond $75.000 tot $100.000, maar voor de meerderheid blijft het stijgen.
De gezamenlijke analyse uit 2023 laat zien dat de uiteenlopende conclusies uit eerdere onderzoeken worden verklaard door verschillen tussen gelukssegmenten in de samenleving.
De relatie tussen inkomen en geluk is een onderwerp dat zowel wetenschappers als het brede publiek al decennia bezighoudt. Hoewel het intuïtief lijkt dat financiële zekerheid bijdraagt aan welzijn, is de vraag hoe sterk die relatie is en of er een punt bestaat waarop extra inkomen weinig of niets meer toevoegt, minder eenvoudig te beantwoorden. Drie invloedrijke onderzoeken hebben de discussie de afgelopen vijftien jaar gedomineerd: het werk van Kahneman en Deaton (2010), het onderzoek van Killingsworth (2021) en de gezamenlijke analyse van Kahneman, Killingsworth en Mellers (2023). Deze studies lijken op het eerste gezicht tegenstrijdige conclusies te trekken, maar een nadere beschouwing laat zien dat ze elkaar juist aanvullen.
Het is relevant op te merken dat Daniel Kahneman al vóór deze discussie internationale bekendheid had verworven als grondlegger van de gedragseconomie en als auteur van het invloedrijke boek Thinking, Fast and Slow (Ons Feilbare Denken), waarin hij inzichtelijk maakt hoe menselijke oordeelsvorming werkt. Zijn autoriteit binnen de psychologie en economie versterkte het brede draagvlak voor de bevindingen uit zijn eerdere werk over geluk en inkomen.
Kahneman & Deaton (2010): Een Geluksplateau bij $75.000
In 2010 publiceerden Daniel Kahneman en Angus Deaton een invloedrijke studie waarin zij twee aspecten van welzijn onderscheiden: emotioneel welzijn (dagelijkse gevoelens) en evaluatief welzijn (algemene tevredenheid met het leven). Uit hun analyse van Gallup-gegevens bleek dat evaluatief welzijn bleef stijgen bij hogere inkomens. Anders lag het bij het emotioneel welzijn: dit nam steady toe tot ongeveer $75.000 per jaar, maar vertoonde daarna vrijwel geen verdere groei. De onderzoekers concludeerden dat extra inkomen boven deze drempel weinig toevoegt aan het dagelijkse emotionele welbevinden van mensen.
Deze bevinding werd breed opgepikt en leidde tot de populaire interpretatie dat er een “geluksplafond” bestaat. Het idee dat er een specifiek inkomen is waarboven meer geld niet langer meer geluk oplevert, werd een veelbesproken uitgangspunt in publieke en academische debatten.
Killingsworth (2021): Geluk Blijft Stijgen, Ook Ver Boven $75.000
In 2021 publiceerde Matthew Killingsworth een studie die gebruik maakte van een aanzienlijk fijnmaziger methodologie. In plaats van mensen één keer te vragen naar hun gevoelens, verzamelde hij via een smartphone-app meer dan een miljoen real-time emotionele rapportages van tienduizenden mensen. Deze aanpak bood een directer en gedetailleerder beeld van dagelijkse beleving.
Killingsworth vond dat emotioneel welzijn lineair blijft stijgen met inkomen, ook boven $75.000. Hij vond geen aanwijzing voor een plateau. Hoewel de marginale winst van elke extra inkomensdollar kleiner wordt naarmate mensen rijker worden, bleef de totale relatie positief en statistisch significant. Deze bevindingen stonden haaks op het idee van het geluksplafond uit 2010 en veroorzaakten een wetenschappelijk debat over welke methode en interpretatie de meest juiste was.
Kahneman, Killingsworth & Mellers (2023): Het Conflictpunt Opgelost
Omdat de conclusies van hun eerdere studies elkaar leken tegen te spreken, besloten Kahneman en Killingsworth samen te werken in een zogenoemde “adversarial collaboration”, begeleid door Barbara Mellers. Het doel was om vast te stellen hoe beide eerdere patronen binnen één dataset kunnen voorkomen. Deze samenwerking leidde tot een genuanceerder inzicht dat de ogenschijnlijke tegenstrijdigheid in perspectief plaatst.
De onderzoekers ontdekten dat de relatie tussen inkomen en emotioneel welzijn verschilt tussen groepen mensen, afhankelijk van hun geluksniveau. Door de populatie niet als geheel te beschouwen, maar op te splitsen in percentielen op basis van dagelijkse geluksscores, konden zij drie duidelijke patronen onderscheiden.
Drie Verschillende Inkomen-Gelukspatronen
Uit de gezamenlijke analyse bleek dat er geen universele curve bestaat die voor iedereen geldt. In plaats daarvan vertonen drie groepen elk een eigen patroon.
De eerste groep bestaat uit de ongelukkigste 15 tot 20 procent van de populatie. Bij hen stijgt emotioneel welzijn sterk wanneer inkomen toeneemt tot ongeveer $100.000. Boven dit niveau verandert hun emotioneel welzijn nauwelijks meer. Dit patroon stemt overeen met de bevindingen uit 2010 en laat zien dat het “plateau” vooral betrekking heeft op individuen die psychisch of emotioneel zwaar belast zijn.
De tweede groep bestaat uit de grote middengroep, ongeveer 60 procent van de populatie. Bij deze mensen blijft het emotioneel welzijn geleidelijk stijgen met inkomen, zowel onder als boven de grens van $100.000. Deze groep vertoont het lineaire patroon dat Killingsworth in 2021 observeerde. Voor hen is er geen aanwijzing voor een plateau.
De derde groep bestaat uit de meest gelukkige 20 tot 30 procent van de mensen. Bij deze groep versnelt de toename in welzijn juist wanneer het inkomen boven de $100.000 komt. Voor hen levert extra inkomen relatief meer positieve effecten op dan voor lagere inkomensniveaus. Deze bevinding verklaart deels waarom de gemiddelde curve in Killingsworth’s dataset zo sterk positief bleef.
Samen laten deze drie patronen zien dat de relatie tussen inkomen en emotioneel welzijn heterogeen is en afhankelijk van het bestaande geluksniveau van individuen.
Overzicht van de Drie Studies
Studie | Belangrijkste conclusie | Voor wie geldt dit? |
Kahneman & Deaton (2010) | Emotioneel welzijn vlakt af rond $75.000 | De minst gelukkige 15–20% |
Killingsworth (2021) | Emotioneel welzijn stijgt lineair met inkomen | De meerderheid en de gelukkigste groepen |
Kahneman, Killingsworth & Mellers (2023) | Beide patronen bestaan naast elkaar | Afhankelijk van geluksniveau |
Wat Betekent Dit voor Ons Begrip van Geld en Welzijn?
Deze drie studies laten zien dat geld een complexere rol speelt in welzijn dan vaak wordt aangenomen. Inkomen helpt bij het verminderen van stress, zorgen en negatieve emoties, vooral bij mensen die het emotioneel zwaar hebben. Voor de meerderheid blijft inkomen positief samenhangen met emotioneel welzijn, al blijft het effect relatief bescheiden in vergelijking met andere factoren zoals relaties, gezondheid en sociale steun. Voor zeer gelukkige individuen kan extra inkomen zelfs bovengemiddeld bijdragen aan hun positieve ervaringen, doordat het hun autonomie en mogelijkheden verder vergroot.
De gecombineerde inzichten tonen dat er geen universele inkomensgrens bestaat waarboven geld geen rol meer zou spelen. De relatie is afhankelijk van individuele omstandigheden en het bestaande geluksniveau. Daarmee worden de eerdere schijnbare tegenstrijdigheden tussen de onderzoeken verklaard als een gevolg van het feit dat verschillende groepen mensen verschillend reageren op financiële veranderingen.
Voor beleggers onderstreept dit onderzoek vooral hoe financieel comfort bijdraagt aan rust en consistentere keuzes. Wie zijn vermogen wil laten groeien, kan dat versterken door scherp te letten op transactiekosten en efficiëntie, omdat juist die factoren op langere termijn het netto rendement bepalen.
MEXEM werd door Brokerskiezen.nl uitgeroepen tot beste allround broker van 2025 en biedt handel met slechts 0,005 procent valutakosten, tegenover 0,25 procent bij DEGIRO en SAXO Bank. Dat verschil kan voor veel beleggers oplopen tot honderden tot duizenden euro’s per jaar. Daarmee geldt MEXEM voor veel beleggers als de meest complete keuze voor wie lage kosten en internationale spreiding belangrijk vindt.
