Hogere inflatie: Dit houdt Nederland duurder dan Europa
In het kort:
Nederlandse inflatie blijft hoger dan Europees gemiddelde: Met een inflatie van 3,3% in 2024 blijft Nederland structureel boven het eurozonegemiddelde van 2,0%. Voor 2025-2026 wordt in Nederland nog steeds een inflatie van circa 3% verwacht.
Belangrijkste oorzaken binnenlands: Hogere btw- en accijnsverhogingen, sterke loongroei door arbeidsmarktkrapte en stijgende huren dragen fors bij aan de inflatie. Deze factoren versterken elkaar in een vicieuze cirkel.
Groei als lichtpuntje: De Nederlandse economie groeit in 2025-2026 sterker dan eerder verwacht, met een BBP-groei van 1,5%, ondersteund door particuliere consumptie, overheidsbestedingen en export.
Nederland kampt al enige tijd met een inflatie boven het Europese gemiddelde. Waar de inflatie in de eurozone in oktober 2024 uitkwam op 2,0%, schommelde deze in Nederland rond de 3,3%. Ook voor de komende jaren voorspellen economen dat Nederland structureel boven het inflatiedoel van 2% blijft, terwijl andere landen in de eurozone dat doel wel benaderen. De oorzaken hiervoor zijn voornamelijk binnenlands en hangen samen met overheidsbeleid, arbeidsmarktontwikkelingen en structurele kostenstijgingen.
De inflatie in Nederland (en waar het vandaan komt):
Indirecte belastingen: 0,5%-punt extra inflatie
Een belangrijke factor is de verhoging van indirecte belastingen. Accijnzen op tabak, alcohol en aardgas zijn verhoogd, evenals de btw op bepaalde goederen en diensten. Volgens berekeningen draagt deze belastingverhoging ongeveer 0,5 procentpunt bij aan de totale inflatie van Nederland. Zonder deze verhogingen zou de Nederlandse inflatie in 2024 rond de 2,3% hebben gelegen, aanzienlijk dichter bij het eurozonegemiddelde.
Arbeidsmarkt: Loongroei stuwt prijzen
De Nederlandse arbeidsmarkt blijft krap, met in het derde kwartaal van 2024 nog steeds meer vacatures dan werklozen. Dit heeft geleid tot een sterke stijging van de lonen. In 2023 en de eerste helft van 2024 droegen loonstijgingen gemiddeld voor meer dan 50% bij aan de binnenlandse inflatie. Vakbonden hebben hogere cao’s afgedwongen om de gestegen levensduurte te compenseren, maar deze hogere lonen worden door bedrijven doorberekend aan de consument, wat zorgt voor hogere prijzen.
Cijfers: In 2024 bedroeg de gemiddelde loongroei in Nederland 7,5%, versus 5% in de eurozone.
Deze loon-prijsspiraal wordt verder versterkt doordat huren in Nederland meestijgen met de loongroei. Met een huurstijging van 5,4% in 2024 draagt ook deze factor substantieel bij aan de totale inflatie.
Vraag en aanbod: Krapte versterkt prijsdruk
De Nederlandse economie kampt met structurele vraagoverschotten. De particuliere consumptie en overheidsbestedingen blijven op een hoog niveau, terwijl de productiecapaciteit en arbeidsmarkt beperkt zijn. Dit leidt tot hogere prijzen voor zowel goederen als diensten. In tegenstelling tot andere Europese landen blijft deze vraagdruk in Nederland relatief hoog, mede door de sterke groei van de particuliere consumptie.
Gevolgen van structureel hogere inflatie
Als Nederland te lang met een inflatie boven de 2% blijft zitten, bestaat het risico dat hogere inflatieverwachtingen ingebakken raken. Mensen en bedrijven gaan zich aanpassen aan de verwachting van structureel hogere prijzen, met verdere loon- en prijsstijgingen tot gevolg. Dit bemoeilijkt het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank (ECB), die streeft naar een inflatie van 2% voor de eurozone als geheel.
De ECB kan weinig doen om nationale verschillen te adresseren. Voor landen zoals Nederland, met een hogere inflatie, zijn strengere rentebesluiten nodig, maar die zouden schadelijk zijn voor landen met een lagere inflatie. Het monetaire beleid blijft gericht op het gemiddelde in de eurozone, waardoor nationale maatregelen cruciaal zijn om de inflatie te beteugelen.
Lichtpunt: Economische groei trekt aan
Ondanks de aanhoudend hoge inflatie biedt de economische groei in Nederland perspectief. In de tweede helft van 2024 veerde de economie op, met een verwachte BBP-groei van 1,5% in 2025 en 2026. Deze groei wordt gedragen door een herstel van de wereldhandel, toenemende export en een sterke binnenlandse consumptie. De particuliere bestedingen namen in 2024 toe met 3,2%, terwijl ook de overheidsuitgaven groeiden met 2,8%. Het groeitempo in Nederland ligt daarmee hoger dan het gemiddelde in de eurozone.
Nederland blijft de komende jaren dus kampen met een relatief hoge inflatie, gedreven door binnenlandse factoren zoals loongroei, stijgende huren en belastingverhogingen. Dit legt druk op consumenten en bedrijven en kan het monetaire beleid van de ECB bemoeilijken. Tegelijkertijd biedt het economische herstel enige verlichting. De uitdaging ligt in het beheersen van inflatie zonder de economische groei te ondermijnen.
Comments