Dit is het bizarre verschil tussen arm en rijk in de wereld

Michiel Vermeulen
7 okt 2024
3 minuten om te lezen

In het kort:

De kloof tussen rijk en arm is sinds 2014 sterk gegroeid, met de rijkste 1% die 38 biljoen euro aan nieuwe rijkdom heeft vergaard, bijna 34 keer zoveel als de armste 50%.
Economische ongelijkheid treft vooral het zuidelijk halfrond, waar 79% van de wereldbevolking slechts 31% van het wereldwijde vermogen bezit.
Pogingen om ongelijkheid aan te pakken, zoals belastingplannen voor de superrijken, hebben tot nu toe beperkte impact gehad, en de invloed van de rijkste 1% blijft groot.

Sinds 2014 is de kloof tussen arm en rijk over de wereldbevolking alleen maar groter geworden. Deze ongelijkheid bereikt inmiddels zorgwekkende en extreme niveaus. In een recent rapport van Oxfam wordt duidelijk dat de rijkste 1% van de wereld in de afgelopen tien jaar maar liefst 38 biljoen euro aan nieuwe rijkdom heeft vergaard. Om dit in perspectief te plaatsen: dit is bijna 34 keer zoveel als wat de armste 50% van de wereldbevolking, bestaande uit ongeveer 4 miljard mensen, in dezelfde periode heeft kunnen verzamelen. Deze enorme verschillen in inkomen en vermogen hebben wereldwijd invloed op verschillende aspecten van de samenleving, zoals economische groei, sociale cohesie en politieke stabiliteit.

De groep van de rijkste 1%, die ongeveer 79 miljoen mensen omvat, heeft in de afgelopen jaren een ongekende groei in vermogen doorgemaakt. Volgens het rapport van Oxfam is het gemiddelde vermogen per persoon in deze groep met bijna 400.000 dollar gestegen. Aan de andere kant van het spectrum staan de armste 50%, die slechts een fractie van die groei hebben ervaren. De gemiddelde persoon in deze groep is in de afgelopen tien jaar slechts 335 dollar rijker geworden, wat neerkomt op minder dan negen cent per dag.

Deze ongelijkheid is niet alleen duidelijk op individueel niveau, maar ook tussen regio's. Landen op het noordelijk halfrond, waar de meeste van de rijkste mensen wonen, bezitten het grootste deel van het vermogen. Het noordelijk halfrond omvat voornamelijk rijke, ontwikkelde landen zoals de Verenigde Staten, Europa en delen van Azië. Deze regio's hebben historisch gezien meer economische groei doorgemaakt, meer toegang tot technologie en een sterke infrastructuur opgebouwd. Daardoor zijn mensen in deze landen in staat geweest om vermogen op te bouwen en te laten groeien door investeringen, bedrijven en toegang tot wereldwijde markten.

Aan de andere kant woont maar liefst 79% van de totale wereldbevolking op het zuidelijk halfrond, waar landen vaak kampen met lagere inkomens, politieke instabiliteit en beperkte toegang tot onderwijs en technologie. Dit deel van de wereld, waaronder veel Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse landen, bezit slechts 31% van het wereldwijde vermogen. Dit laat een groot onevenwicht zien in hoe rijkdom wereldwijd is verdeeld.

De groeiende kloof tussen rijk en arm heeft wereldwijd grote gevolgen. Economische ongelijkheid kan de economische groei belemmeren, omdat een groot deel van de bevolking simpelweg niet de koopkracht heeft om te investeren. Bovendien kan extreme ongelijkheid leiden tot sociale onrust en politieke instabiliteit. In veel landen waar armoede wijdverbreid is, zien we dat conflicten vaak worden verergerd door economische ongelijkheid. Mensen die zich buitengesloten voelen van economische kansen, kunnen eerder geneigd zijn om in opstand te komen of deel te nemen aan gewapende conflicten.

Om deze reden zijn er nu plannen om de ongelijkheid terug te brengen. Tijdens de G20-top in Rio de Janeiro afgelopen zomer bespraken de deelnemende landen bijvoorbeeld de noodzaak van een belasting voor de superrijken. Het idee was om mensen met extreem hoge vermogens zwaarder te belasten, zodat een deel van hun rijkdom terug zou vloeien naar de samenleving. Helaas bleef een harde afspraak uit, en er werd alleen overeengekomen dat mensen met een vermogen van 27,6 miljoen euro of meer effectief belast moeten worden. Dit is weliswaar een stap in de goede richting, maar richt zich vooral op de superrijken—een zeer kleine groep binnen de top 1%.

De vraag blijft of zulke maatregelen voldoende zijn om de groeiende ongelijkheid echt aan te pakken. Het probleem is namelijk dat de rijkste 1% van de wereld een buitenproportioneel grote invloed heeft op de wereldeconomie. Veel van de grootste bedrijven ter wereld worden gerund door miljardairs of hebben miljardairs als grootste aandeelhouders. Deze groep profiteert het meest van economische groei en belastingvoordelen, omdat zij vaak de middelen hebben om de regelgeving te omzeilen of van belastingontwijkingsroutes gebruik te maken. In sommige gevallen kunnen ze de wetgeving zelfs beïnvloeden

Tegelijkertijd blijven veel lage-inkomenslanden, vooral in het zuidelijk halfrond, achter in ontwikkeling. Dit zijn landen waar grote delen van de bevolking in armoede leven en waar er minder mogelijkheden zijn om rijkdom te vergaren of economische kansen te benutten. Terwijl miljardairs steeds meer profiteren van globalisering en technologische vooruitgang, hebben de armste mensen ter wereld vaak geen toegang tot deze mogelijkheden, waardoor ze vast blijven zitten in een situatie van beperkte economische vooruitgang.