Dreigende ontslaggolf door efficiëntieslag en automatisering: wat beleggers moeten weten

In het kort

• De spanning op de arbeidsmarkt is gedaald tot minder dan honderd vacatures per honderd werklozen en bedrijven grijpen dit moment aan om hun personeelsbestand te verkleinen.

• ASN Bank laat zien hoe vergaande digitalisering en interne vereenvoudiging leiden tot honderden baanverliezen en dit past in een bredere trend van reorganisaties in meerdere sectoren.

• Voor beleggers betekent de afkoelende arbeidsmarkt zowel kansen door lagere loonkosten als risico’s doordat de consumptie en kredietverlening onder druk kunnen komen te staan.

  
  

Een arbeidsmarkt die snel kantelt

De Nederlandse arbeidsmarkt beleefde in 2022 een historisch krappe fase. Werkgevers concurreerden hevig om personeel en het aantal vacatures lag toen ruim boven het aantal werklozen. Die situatie is in relatief korte tijd volledig veranderd. Volgens het Dashboard arbeidsmarkt van het Centraal Bureau voor de Statistiek telde Nederland in het derde kwartaal van 2025 399 duizend werklozen en 386 duizend openstaande vacatures.

Dat resulteert in een indicator van zevenennegentig vacatures per honderd werklozen en dat betekent dat voor het eerst in vier jaar het aanbod van werknemers groter is dan de vraag.

Bron: CBS Openstaande vacatures 14 Nov

Bron: CBS werklozen 14 nov

De trendbreuk is scherp zichtbaar in de historische cijfers. Waar de indicator begin 2022 nog een waarde van honderd tweeënveertig bereikte, daalde deze sindsdien vrijwel onafgebroken tot onder de honderd. Dat niveau wordt door arbeidsmarktdeskundigen gezien als een kantelpunt. De dynamiek draait en bedrijven passen zich razendsnel aan.

Bron: CBS

CNV luidt de noodklok over dreigende ontslagen

Vakbond CNV waarschuwde medio november dat Nederland aan de vooravond staat van een brede ontslaggolf. Uit een inventarisatie onder cao onderhandelaars blijkt dat zeker een derde van hen een stevige reorganisatie verwacht of er al middenin zit. Volgens de vakbond staan duizenden banen op de tocht en de recente CBS cijfers bevestigen volgens voorzitter Piet Fortuin dat de arbeidsmarkt een fase van snelle verslapping is ingegaan.

Een arbeidsmarkt die minder krap is, vergroot voor bedrijven de speelruimte om efficiënter te worden zonder direct talent te verliezen. Tegelijkertijd nemen de herplaatsingskansen voor ontslagen medewerkers af. Dat maakt reorganisaties pijnlijker en de sociale gevolgen groter.

ASN Bank als voorbeeld van een nieuwe fase van efficiëntie

Het meest zichtbare voorbeeld van deze ontwikkeling is de nieuwe strategie van ASN Bank, getiteld Versimpel en Groei. Deze strategie vormt de tweede fase van de transformatie die eind 2024 werd ingezet en richt zich op drie kernactiviteiten: hypotheken, sparen en betalen. ASN wil groeien met eenvoudige producten en een modern distributiemodel, maar dat vraagt om een veel slankere organisatie en sterke digitalisering.

Bron: ASN Bank

De bank kondigde aan dat de organisatie wordt vereenvoudigd, systemen worden geautomatiseerd en het aantal arbeidsplaatsen tot eind 2026 wordt verminderd met achthonderd vijftig tot negenhonderd vijftig fte. Dit komt bovenop de eerdere reductie van bijna zevenhonderd vijftig functies. De totale structurele kostenbesparing loopt volgens de strategische ambities op tot honderdvijftig miljoen euro per jaar vanaf 2027.

CEO Roland Boekhout schetste helder waarom deze ingreep noodzakelijk is. Volgens hem is de bank toe aan de fase waarin de interne structuur wordt herontworpen. Hij zei hierover:

“We gaan verder met de ingezette transformatie door nu onder de motorkap de bank aan te passen. Voor verdere versimpeling verminderen we het aantal bestaande producten en brengen we processen en systemen in lijn met de een merk strategie. Hiermee richten we onze bedrijfsvoering efficiënter en effectiever in.”

Boekhout benadrukte dat deze beweging nauw samenhangt met de overstap naar één merk.

“Er is nu nog maar één klantenadministratie nodig en het huidige aantal van meer dan honderdzestig producten kan sterk worden ingekrompen. Minder maatwerk betekent minder complexiteit en dus lagere kosten”,

aldus de bestuurder. De topman onderstreepte ook de menselijke impact.

“Natuurlijk onderken ik de impact die de verdere vereenvoudiging van de organisatie heeft op alle collega’s. Dit is opnieuw een ingrijpende verandering. Ik ben onder de indruk van iedereen die zich dagelijks met grote betrokkenheid en passie inzet voor onze klanten en voor de bank.”

Pragmatische inzet van kunstmatige intelligentie speelt een belangrijke rol in de efficiëntieslag. ASN spreekt expliciet over toekomstbestendige IT platforms, betrouwbare data en praktische toepassingen van AI die processen versnellen en repeterende taken automatiseren. Klanten moeten hiervan profiteren door kortere doorlooptijden en één verbeterde app waarmee ze sneller worden geholpen.

Wat deze trend betekent voor beleggers:

Bedrijven met hoge personeelskosten krijgen lucht

Nu de spanning op de arbeidsmarkt normaliseert, stabiliseren loonkosten en dat biedt ruimte voor margeverbetering. Ondernemingen die de afgelopen jaren kampen met personeelstekorten, zoals logistiek en bouw, kunnen profiteren van lagere inhuurkosten en minder druk om extra te betalen voor schaars personeel. Beleggers die gericht zijn op bedrijven met relatief stabiele vraag zien hierdoor mogelijk een structureel positiever winstbeeld.

Consumptiegerichte sectoren lopen risico

Tegelijkertijd wijst een oplopende werkloosheid vrijwel altijd op een afzwakkende binnenlandse vraag. Consumenten worden voorzichtiger, stellen aankopen uit en bedrijven verlagen investeringen. Sectoren die sterk afhankelijk zijn van binnenlandse consumptie, zoals winkels, leisure en woninggerelateerde bedrijven, kunnen hierdoor tegenwind ervaren. De winstschommelingen in deze branches zijn vaak groter dan beleggers verwachten wanneer de arbeidsmarkt draait.

Banken tussen efficiëntie en afnemende kredietvraag

Voor banken geldt een dubbel effect. Volgens hun eigen prognoses leveren reorganisaties een kostenvoordeel op dat het rendement kan versterken. Tegelijkertijd kan een dalende vraag naar leningen door lagere consumentenzekerheid de inkomsten remmen. Beleggers moeten daarom scherp letten op de balans tussen kostenbesparing en volumekrimp.

Wat je moet weten als belegger

De Nederlandse arbeidsmarkt bevindt zich in een nieuwe realiteit. De tijd van extreme krapte is voorbij en bedrijven gebruiken dit moment om te hervormen, te automatiseren en hun personeelskosten te verlagen. De waarschuwingen van CNV en het voorbeeld van ASN laten zien dat de omvang van de ontslaggolf aanzienlijk kan worden.

Voor beleggers ontstaan kansen door afnemende loondruk, maar ook risico’s door vertragende economische activiteit. Wie rendement wil beschermen, moet goed kijken naar de gevoeligheid van sectoren voor consumptie, arbeidskosten en digitalisering. Een portefeuille die inspeelt op de combinatie van stijgende efficiëntie en toenemende economische voorzichtigheid staat in deze fase het sterkst.

De afkoeling van de arbeidsmarkt laat zien hoe snel kostenstructuren kunnen verschuiven en wat dit betekent voor rendement en risico in een portefeuille. Ook particuliere beleggers kunnen hierop inspelen door kritisch te kijken naar hun eigen kosten, omdat transactietarieven en valutalasten op lange termijn een vergelijkbaar effect hebben op het netto­rendement.

MEXEM werd door Brokerskiezen.nl uitgeroepen tot beste allround broker van 2025 en biedt toegang tot internationale markten met 0,005 procent valutakosten, tegenover 0,25 procent bij DEGIRO en SAXO Bank. Dat verschil kan voor veel beleggers oplopen tot honderden tot duizenden euro’s per jaar. Daarmee geldt MEXEM voor veel beleggers als de meest complete keuze voor wie lage kosten en internationale spreiding belangrijk vindt.