Komt er een crash aan? Experts voorspellen een crash zoals in 2000

In het kort:

• Volgens WEF-topman Børge Brende dreigt een AI-zeepbel doordat investeringen in kunstmatige intelligentie in 2025 oplopen tot meer dan 1,5 biljoen dollar.

• De situatie vertoont sterke gelijkenissen met de internetbubbel van begin 2000, toen overinvestering en speculatie leidden tot een beurscrash van historische proporties.

• Toch ziet Brende ook kansen: AI kan enorme vooruitgang brengen in wetenschap en economie, mits investeringen gepaard gaan met realisme, beleid en financiële discipline.

De wereld lijkt in de ban van kunstmatige intelligentie. Bedrijven investeren recordbedragen in de technologie die volgens velen de economie van de toekomst zal vormgeven. Maar niet iedereen is overtuigd dat deze groeigolf duurzaam is. Steeds meer financiële experts, waaronder WEF-topman Børge Brende, waarschuwen dat de huidige AI-gekte akelig veel lijkt op de internetbubbel van begin deze eeuw.

Een zeepbel die al op spanning staat

Volgens cijfers van het World Economic Forum is er in 2025 alleen al meer dan 500 miljard dollar geïnvesteerd in kunstmatige intelligentie. Analisten van onderzoeksbureau Gartner gaan zelfs nog verder: zij verwachten dat het totale investeringsbedrag in AI dit jaar kan oplopen tot 1,5 biljoen dollar. Dat is een bedrag dat doet denken aan de hoogste niveaus van de dotcomhausse eind jaren negentig, toen beleggers massaal instapten in elk bedrijf dat iets met internet te maken had.

Brende waarschuwt dat er in de huidige markt duidelijke tekenen van oververhitting zijn. Grote techbedrijven pompen miljarden in nieuwe datacenters, chips, software en AI-start-ups, terwijl de daadwerkelijke opbrengsten nog onzeker zijn. De beurskoersen van ondernemingen als Nvidia, Microsoft en Alphabet zijn de afgelopen twee jaar bijna verdubbeld, grotendeels dankzij de verwachtingen rond kunstmatige intelligentie. Volgens Brende is dat niet per se ongezond, maar wel een risico als die groei niet gepaard gaat met echte winstgroei en productieve toepassingen.

De lessen van de internetbubbel

Wie de geschiedenis kent, herkent het patroon. Tijdens de dotcomzeepbel tussen 1998 en 2000 stegen de waarderingen van internetbedrijven explosief, vaak zonder dat die bedrijven winst maakten. Investeerders kochten blind in op hype en toekomstmuziek. Toen in 2000 de eerste winstwaarschuwingen kwamen, barstte de bubbel en verdampte in korte tijd meer dan 5 biljoen dollar aan beurswaarde.

Volgens Brende is het gevaar dat de huidige AI-markt dezelfde kant opgaat. “We zien opnieuw een situatie waarin verwachtingen sneller groeien dan rendementen,” verklaarde hij in een interview met het Duitse persbureau dpa. “Er wordt enorm geïnvesteerd, maar veel van die investeringen zijn nog speculatief.”

AI: hype of historische doorbraak?

Toch is het beeld niet volledig somber. Brende benadrukt dat kunstmatige intelligentie ook een bron kan zijn van ongekende vooruitgang. De technologie heeft het potentieel om de wetenschap, geneeskunde, ruimtevaart en energieproductie fundamenteel te veranderen. Waar de internetbubbel uiteindelijk leidde tot het ontstaan van reuzen als Google en Amazon, kan ook deze AI-periode blijvende winnaars opleveren.

AI versnelt volgens Brende processen die vroeger jaren kostten tot slechts enkele maanden of zelfs weken. Dat maakt de technologie tot een krachtig instrument voor innovatie. “We moeten niet vergeten dat elke technologische revolutie een periode van overinvestering kent,” zegt hij. “Dat zagen we bij spoorwegen, elektriciteit, het internet – en nu bij AI.”

Politieke risico’s en economische druk

Naast de financiële risico’s spelen geopolitieke spanningen een grote rol in de huidige situatie. Brende noemt onder meer de handelstarieven van de Amerikaanse president Donald Trump en de spanningen tussen de VS en China. Veel AI-ontwikkeling is afhankelijk van wereldwijde toeleveringsketens, zeker voor halfgeleiders en datacenters. Protectionisme en exportbeperkingen kunnen die ketens ernstig verstoren.

Toch toont de wereldeconomie zich voorlopig veerkrachtig. Ondanks handelsconflicten, inflatie en oorlogen blijven bedrijven investeren in nieuwe technologieën. Volgens Brende is dat deels te danken aan de belofte van kunstmatige intelligentie: de hoop dat deze innovaties productiviteit, groei en welvaart opnieuw kunnen aanjagen.

Een bubbel of een noodzakelijke fase?

De grote vraag is of de huidige AI-investeringen een gevaar vormen of juist een noodzakelijke stap zijn richting structurele groei. Veel economen zien parallellen met eerdere innovatiefases waarin kapitaal eerst overvloedig stroomde, waarna een correctie volgde die de zwakke spelers uitschakelde. Wat overbleef, waren de bedrijven die daadwerkelijk waarde creëerden.

Dat scenario zou zich nu opnieuw kunnen afspelen. De komende jaren zullen uitwijzen welke AI-projecten duurzame toepassingen bieden en welke vooral luchtkastelen blijken te zijn. Voor beleggers betekent dat niet dat ze AI moeten mijden, maar wel dat voorzichtigheid geboden is.

De weg vooruit

Het World Economic Forum pleit voor een gezonde balans tussen innovatie en realisme. De boodschap van Brende is helder: de wereld moet blijven investeren in technologie, maar met oog voor de risico’s van oververhitting en speculatie. AI kan de wereldeconomie transformeren, aldus Brende. Maar zoals bij elke grote doorbraak is geduld, discipline en goed beleid essentieel.

De komende WEF-top in Davos, van 19 tot en met 23 januari, zal grotendeels in het teken staan van deze discussie. Wereldleiders, investeerders en techpioniers zullen daar samenkomen om te bepalen hoe de volgende fase van de AI-revolutie eruit moet zien. De vraag blijft of we opnieuw in een zeepbel leven, of aan de vooravond staan van een nieuw technologisch tijdperk dat de geschiedenis herschrijft.