Beleggers denken de markt te begrijpen... Dat is precies het probleem

In het kort

• Actief proberen te timen leidt vaak tot slechtere prestaties dan een systematische beleggingsaanpak.

• Ervaren beleggers overschatten regelmatig hun controle over marktbewegingen.

• Gestructureerde strategieën zoals rebalancing of factorbeleggen verminderen emotionele fouten.

Veel beleggers geloven dat ervaring, kennis en intuïtie hen in staat stellen de markt te doorgronden. Ze herkennen patronen, anticiperen op bewegingen en nemen posities in die hun overtuiging weerspiegelen. Maar juist dat gevoel van grip is wat hen uiteindelijk opbreekt. In plaats van een voordeel blijkt het een risico: de illusie van controle.

Deze psychologische valkuil is gevaarlijker dan veel beleggers willen toegeven. Het leidt tot overmoed, overmatig handelen en een constante drang om de markt te verslaan. Terwijl in werkelijkheid diezelfde markt zich nauwelijks iets aantrekt van individuele inzichten, hoe goed onderbouwd ook. Wie denkt dat hij de markt begrijpt, loopt precies in de val die hij wil vermijden.

Waarom markt timing structureel ondermaats presteert

Markt timing klinkt logisch: in- en uitstappen op de juiste momenten om verliezen te beperken en rendement te maximaliseren. Toch blijkt uit vrijwel alle langetermijnstudies dat dit voor de meeste beleggers niet werkt.

Uit data van onderzoeksbureau DALBAR blijkt dat de gemiddelde Amerikaanse belegger in aandelenfondsen over vrijwel alle tijdsperiodes structureel achterblijft bij het rendement van de S&P 500.

DALBAR vergeleek het rendement van beleggers met de S&P 500:

Bron: Dalbar

Zo behaalde de S&P 500 over de afgelopen 20 jaar een gemiddeld jaarlijks rendement van ongeveer 8%, terwijl de gemiddelde belegger in diezelfde periode bleef steken rond de 5%. Over een periode van 30 jaar liep het verschil zelfs op tot meer dan 3 procentpunt per jaar in het voordeel van de index.

De verklaring ligt niet in hogere kosten of ongunstige producten, maar in gedrag. Beleggers kopen vaak als de markt al flink gestegen is en verkopen juist tijdens dalingen precies tegenovergesteld aan rationeel handelen. Hierdoor missen ze niet alleen herstelmomenten, maar vaak ook de krachtigste beursdagen die een groot deel van het langetermijnrendement bepalen.

De illusie van controle: een psychologisch fundament

De illusie van controle is een bekend fenomeen binnen de gedragspsychologie. Het treedt op wanneer mensen geloven dat ze invloed kunnen uitoefenen op onvoorspelbare of willekeurige uitkomsten. In beleggingscontext vertaalt dit zich naar het geloof dat ervaring, kennis of analyse voldoende zijn om marktbewegingen te voorspellen.

Deze denkfout wordt vaak versterkt door eerdere successen. Wie een keer op het juiste moment in- of uitstapte, schrijft dat toe aan inzicht, niet aan toeval. Dit creëert overconfidence bias: een overschatting van de eigen vaardigheden, met als gevolg dat men meer risico neemt dan gerechtvaardigd is.

Overconfidence bias is de neiging om je eigen beleggingsvaardigheden te overschatten:

Bron: LinkedIn

Ironisch genoeg zijn het vaak de meest ervaren beleggers die het hardst in deze val trappen. Juist omdat ze patronen herkennen, grafieken analyseren en macrotrends volgen, denken ze controle te hebben. Maar markten reageren zelden rationeel. Emoties, geopolitieke schokken en irrationeel gedrag van andere beleggers maken voorspellingen vrijwel onmogelijk.

Rebalancing als rationeel tegenwicht

Wie erkent dat markttiming riskant is, doet er goed aan een gestructureerde strategie te hanteren. Een van de krachtigste technieken hiervoor is periodiek rebalancen.

Bij rebalancing wordt een portefeuille op gezette momenten teruggebracht naar de oorspronkelijk gekozen verhoudingen. In plaats van de klassieke verdeling tussen aandelen en obligaties, geldt dit tegenwoordig steeds vaker tussen bijvoorbeeld aandelen en crypto, of tussen groeiaandelen en waardeaandelen.

Stel: een belegger verdeelt zijn portefeuille aanvankelijk gelijkmatig, met 50 procent in gevestigde techbedrijven (zoals Microsoft, Apple) en 50 procent in crypto-assets (zoals Ethereum en Bitcoin). Wanneer crypto een sterke rally doormaakt, kan die verhouding verschuiven naar 65 procent crypto en 35 procent aandelen. Door te rebalancen herstelt de belegger de balans naar de oorspronkelijke 50/50-verdeling. Dat betekent: een deel van de winst in crypto wordt afgeroomd en opnieuw geïnvesteerd in aandelen die relatief achterbleven.

Deze strategie dwingt tot rationeel handelen: je verkoopt wat duur is en koopt wat relatief goedkoop is, in plaats van impulsief achter de markt aan te lopen. Onderzoek van onder andere Vanguard en Morningstar toont aan dat beleggers die consequent rebalancen doorgaans een gunstigere risico-rendementsverhouding behalen, met minder volatiliteit in hun totale portefeuille, ook wanneer die uitsluitend bestaat uit risicovollere categorieën zoals aandelen en digitale assets.

Consistent rebalancen verbetert aantoonbaar het risico-rendement van een portefeuille:

Bron: Investopedia

Systematisch beleggen als bescherming tegen impulsief handelen

Een van de krachtigste manieren om emotioneel beleggingsgedrag te vermijden, is systematisch beleggen. In plaats van op gevoel of marktsentiment te reageren, volg je vaste, datagedreven regels.

Een bekend voorbeeld is factorbeleggen, waarbij je investeert op basis van kenmerken als waarde, momentum of kwaliteit. Deze strategieën negeren de waan van de dag en bouwen voort op bewezen langetermijnpatronen. Maar ze vereisen discipline: wie halverwege uitstapt omdat een factor tijdelijk achterblijft, mist vaak het herstel.

Zo presteerden value-aandelen tussen 2017 en 2020 ondermaats, maar herstelden krachtig in het jaar erna. Beleggers die hun strategie trouw bleven, zagen hun geduld beloond.

Impulsieve acties leiden zelden tot betere rendementen. Volgens J.P. Morgan daalt het totaalrendement fors als je slechts tien van de beste beursdagen mist en die vallen vaak direct na correcties, wanneer de meeste beleggers juist uitstappen.

Topdagen liggen vaak vlak na crashdagen en bepalen je rendement:

Bron: Visual Capitalist

Veel zogenaamd ‘rationele’ beslissingen zijn gebaseerd op schijnsignalen: technische indicatoren, nieuws of economische voorspellingen die geen echte voorspellende waarde hebben. Door systematisch te beleggen, bescherm je jezelf tegen deze false positives, en vergroot je de kans op rust en rendement op de lange termijn.

Wat slimme beleggers wel controleren

De beste beleggers proberen niet de markt te beheersen, maar hun eigen gedrag. Ze handelen niet op gevoel, maar volgen een gestructureerde strategie, juist als dat moeilijk is.

Door te rebalancen, systematisch te beleggen en afstand te nemen van schijnsignalen, kiezen ze voor rust boven rumoer. Niet omdat ze minder weten, maar omdat ze meer beheersen.

Controle begint niet bij de markt, maar bij jezelf. En dat is waar echte winst gemaakt wordt.

Wie meer structuur zoekt in zijn portefeuille, merkt al snel dat voorspelbare kasstromen helpen om afstand te nemen van dagelijkse marktbewegingen. Ook particuliere beleggers die minder willen leunen op timing en meer op stabiliteit, kunnen kijken naar beleggingen die losstaan van beursvolatiliteit. Vastgoed met lange huurcontracten biedt in dat opzicht een rationeel tegenwicht.

Het SynVest Dutch RealEstate Fund richt zich op Nederlands vastgoed, met nadruk op supermarkten en zorgcentra die ook in onrustige markten veerkrachtig blijven. Het fonds realiseerde de afgelopen jaren een gemiddeld jaarlijks rendement van 8,6%, waarvan 6% maandelijks wordt uitgekeerd, aangevuld met een extra bonusuitkering in november. Beleggers profiteren zo van regelmatige cashflow en brede spreiding over solide huurders.

Vraag nu de gratis brochure aan en ontdek vrijblijvend of dit vastgoedfonds past bij jouw beleggingsdoelen.