ASML CEO benadrukt risico’s voor chipketen wanneer dialoog ontbreekt
- Rens Boukema
- 6 minuten geleden
- 6 minuten om te lezen
In het kort:
De mondiale chipketen blijft kwetsbaar, terwijl overheden ingrijpen en geopolitieke risico’s oplopen.
Striktere controles verplaatsen druk richting leveranciers die afhankelijk zijn van China, met gevolgen voor marges en investeringsruimte.
Grote chipmachinebouwers behouden sterke orderposities, maar zien hun strategische speelveld veranderen door politieke interventies.
Het conflict rond de Nijmeegse chipmaker Nexperia legt opnieuw bloot hoe gevoelig de mondiale halfgeleiderketen is voor politieke druk. De uitspraak van ASML topman Christophe Fouquet dat hij zich “geen zorgen” maakt en dat de zaak “onder controle” is, klinkt kalm, maar onder de oppervlakte beweegt er veel. Overheden grijpen vaker in wanneer technologische afhankelijkheid of nationale veiligheid op het spel staat, en dat verandert de dynamiek in een sector die jarenlang vooral gedreven werd door schaal, innovatie en marktkracht.
CEO van ASML Christophe Fouquet:
De chipmarkt herstelt na de schok van de coronaperiode, toen beperkte productiecapaciteit leidde tot wereldwijde tekorten. De vraag naar hoogwaardige machines en componenten blijft stevig. Toch schuiven de risico’s, die eerst economisch van aard waren, nu meer richting politiek en geopolitiek. Bedrijven die hier middenin staan, zoals ASML, NXP en toeleveranciers van Nexperia, moeten steeds vaker anticiperen op interventies die ver buiten hun eigen strategie liggen.
Het besluit van grote chipproducenten om investeringen in Duitsland en Polen te heroverwegen, zoals recent bij Intel zichtbaar werd, vergroot de onzekerheid voor Europese toeleveranciers. De sector ziet dat regionale steunpakketten steeds vaker gepaard gaan met voorwaarden die bedrijven dwingen hun productiecapaciteit te spreiden over meerdere landen. Deze spreiding maakt het ecosysteem robuuster, maar verhoogt tegelijk de vaste kosten, vooral voor bedrijven met een beperkte kasbuffer. Europese banken signaleren dat financieringsaanvragen voor nieuwe cleanrooms en testfaciliteiten toenemen, terwijl de doorlooptijden langer worden door strengere toetsing van geopolitieke risico’s.
Daarnaast groeit de druk op lokale overheden om subsidies snel beschikbaar te stellen, omdat vertragingen direct gevolgen hebben voor de plek die Europa in de mondiale chipketen kan innemen. Voor machinebouwers in de regio betekent dit dat zij op korte termijn profiteren van extra vraag naar lithografie en inspectietools, maar op langere termijn worden geconfronteerd met een versnipperd investeringsklimaat dat de schaalvoordelen ondermijnt.
Wereldwijd is Europa wat betreft productie nog maar klein:
Europa probeert dit te ondersteunen via industrieprogramma’s die innovatie stimuleren, maar de concurrentie van Aziatische en Amerikaanse fondsen blijft groot. Voor beleggers wordt het daarom essentieel om te kijken hoe bedrijven hun investeringen in innovatie balanceren met de noodzaak om hun financiële positie stabiel te houden. Een sterke kasstroom blijft daarin doorslaggevend, vooral in een markt die steeds vaker wordt gedomineerd door politieke voorwaarden en strategische belangen.
In deze context krijgen uitspraken van Fouquet extra gewicht. De topman benadrukt dat het ecosysteem van halfgeleiders een keten blijft waarin afhankelijkheid de norm is. Voor beleggers en analisten is dat een belangrijke boodschap, want kwetsbare schakels betekenen structurele risico’s voor marges, levertijden en kapitaalallocatie.
Het belang van het chip ecosysteem
Fouquet wees op de cruciale les uit de pandemie: de chipketen bestaat uit talloze specialistische stappen die niet eenvoudig te vervangen zijn. Dat ecosysteem functioneert alleen wanneer bedrijven in verschillende landen toegang hebben tot elkaars kennis, machines, materiaal en productiecapaciteit. De interventie van de Nederlandse overheid bij Nexperia, en de reactie van China daarop, raakt daarom veel meer dan één fabriek.
Voor investeerders is dat relevant, omdat spanningen in het ecosysteem vaak leiden tot hogere kapitaallasten en tot herinvesteringen in alternatieve productielocaties. Het opbouwen van extra capaciteit om geopolitieke risico’s af te dekken, vraagt om forse investeringen die niet altijd direct rendement opleveren. In de sector worden deze bewegingen zichtbaar in oplopende R&D uitgaven en een stijging van de vaste kosten bij chipbedrijven, terwijl de marges onder druk staan door cyclische vraagpatronen.
ASML, met zijn unieke positie in het hoogste segment van chipmachines, blijft in staat orders veilig te stellen zelfs wanneer geopolitieke druk oploopt. Toch wordt het speelveld complexer. Exportrestricties richting China, waar een aanzienlijk deel van de wereldwijde chipproductie draait, dwingen het bedrijf tot nauwere afstemming met overheden. De uitspraak dat dialoog belangrijker is dan escalatie raakt daarmee ook de toekomstige strategische ruimte van de hele keten.
Politieke interventies en financiële implicaties
Het ingrijpen van demissionair minister Vincent Karremans bij Nexperia laat zien hoe snel politieke besluitvorming invloed krijgt op bedrijfsmodellen. Dergelijke interventies brengen niet alleen operationele onzekerheid met zich mee, maar ook financiële risico’s. Wanneer activa tijdelijk worden bevroren of transacties niet kunnen doorgaan, stijgt de kans op afboekingen. Voor bedrijven met hoge schuldratio’s kan dat effect aanzienlijk zijn.
Een voorbeeld is de structurele impact van geopolitieke spanningen op de financieringskosten in de sector. Banken hanteren in risicolanden hogere rentes en strengere kredietvoorwaarden, wat bedrijven dwingt om meer conservatieve balansstrategieën te voeren. Dit is zichtbaar in toenemende cashposities en lagere leverage, vooral bij bedrijven die leveren aan China of die afhankelijk zijn van Chinese componenten.
Overheden proberen tegelijkertijd hun eigen industrie te versterken. Dit leidt tot subsidies die bedrijven helpen bij het uitbreiden van capaciteit in Europa en de Verenigde Staten. Toch worden deze impulsen vaak vergezeld door voorwaarden die leveranciersketens verder regionaliseren. Dat vergroot de kostenbasis op de lange termijn en maakt de sector minder efficiënt dan in de tijd dat mondiale uitwisseling vanzelfsprekend was.
De rol van toeleveranciers en veranderende ketenrisico’s
De spanningen rond Nexperia leggen extra druk op toeleveranciers die afhankelijk zijn van Chinese onderdelen. Grote fabrikanten in de Verenigde Staten hebben al geëist dat leveranciers hun productie verschuiven naar landen die buiten de geopolitieke schaduw van China vallen. Dit soort maatregelen vergroot de volatiliteit in kosten, levertijden en kapitaalbehoefte.
Voor bedrijven die opereren met lage marges wordt deze verschuiving risicovol. De noodzaak om nieuwe productiecapaciteit op te zetten betekent hogere investeringen en langere terugverdientijden. Wanneer de vraag cyclisch inzakt, kunnen deze bedrijven moeilijker opschalen of afschalen, wat hun winstgevendheid aantast.
Chipmachinebouwers zoals ASML blijven in dit krachtenveld relatief sterk staan omdat zij technologie leveren die niet eenvoudig is te kopiëren of te vervangen. De vraag naar geavanceerde litografiemachines stijgt op de lange termijn door verdere digitalisering, kunstmatige intelligentie en de groei van datacenters. Toch wordt ook deze categorie geconfronteerd met verschuivende marktrisico’s. Een wereld waarin exportbeperkingen, regionale productie en politieke rivaliteit centraal staan, vraagt om nieuwe strategieën voor risicobeheer.
Interne ketendruk en de positie van Europa
De Europese Unie wil de afhankelijkheid van Aziatische productie, die je hierboven al duidelijk zag in de grafiek, verkleinen. Dat beleid vereist dat Europa meer investeert in eigen productiecapaciteit, onderzoek en scholing. Het continent heeft sterke ontwerpers en machinebouwers, maar blijft achter in massaproductie. Voor ASML betekent dat een dubbel perspectief. Aan de ene kant is er een kans op uitbreiding van Europese productiecapaciteit, wat extra vraag kan opleveren. Aan de andere kant brengt de fragmentatie van de sector risico’s mee voor de schaalvoordelen die juist zo essentieel zijn voor de economische logica van chipproductie.
Dat Fouquet wijst op het belang van dialoog is daarom geen diplomatieke bijkomstigheid, maar een strategisch signaal. Een ecosysteem met veel onderlinge afhankelijkheden floreert alleen wanneer politieke en economische belangen in balans blijven. Escalaties die onverwacht plaatsvinden, zoals hij aangeeft, verstoren niet alleen de keten maar ook de marktdynamiek waarop beleggers hun beslissingen baseren.
Vooruitblik en implicaties voor beleggers
Het conflict rond Nexperia is geen op zichzelf staand incident. Het illustreert het bredere beeld van een sector die in een geopolitieke storm terecht is gekomen. Bedrijven moeten voortdurend afwegen hoe zij hun afhankelijkheden spreiden, hun kapitaal structureren en hun toeleveringsketen beschermen.
De roep om nauwere samenwerking tussen bedrijfsleven en overheid klinkt luider naarmate geopolitieke risico’s toenemen. Fouquet legt de nadruk op dialoog, en die oproep past binnen een bredere trend waarin technologische soevereiniteit hand in hand moet gaan met open handelsstromen. Sectorbanken zien dat bedrijven vaker deelnemen aan overlegstructuren met nationale en Europese instellingen om exportregimes, subsidierichtlijnen en veiligheidsnormen te stroomlijnen.
In deze context worden transparante afspraken belangrijk om escalatie te voorkomen. Wanneer interventies onverwacht plaatsvinden, zoals Fouquet aangeeft, kunnen zij de stabiliteit van de hele keten aantasten. Daarom groeit het besef dat voorspelbare regelgeving essentieel is om investeringen rendabel te houden en om het vertrouwen van internationale partners te behouden. De komende jaren zal blijken welke landen in staat zijn die stabiliteit te bieden in een markt die steeds meer onder druk staat van geopolitieke rivaliteit.
Voor beleggers betekent dit dat waarderingen in de chipsector in de komende jaren waarschijnlijk sterker worden bepaald door geopolitieke risico’s dan voorheen. Orderboeken en technologische voorsprong blijven belangrijk, maar politieke stabiliteit, exportregels en beleidsrichtingen van grote economieën worden steeds bepalender voor groeiverwachtingen.
De sector blijft aantrekkelijk door de blijvend hoge vraag naar technologie in vrijwel alle economische domeinen. Toch vraagt dit landschap om scherpere selectie en diepere analyses van schuldratio’s, kasstromen en regionale blootstellingen. In een markt die sneller schuift dan ooit, bepaalt vooral de mate waarin bedrijven zich kunnen aanpassen of zij klaar zijn voor een toekomst waarin technologie en geopolitiek steeds nauwer verweven raken.
